Gần đây, cơn lốc công nghệ đã cuốn theo một cái tên đình đám, 23andMe, công ty xét nghiệm di truyền từng được định giá hàng tỷ đô la, nay chính thức tuyên bố phá sản.
Sự kiện này đặt dấu chấm hết cho một hành trình đầy tham vọng, đồng thời mở ra những câu hỏi về tương lai của dữ liệu di truyền và bài học cho những startup công nghệ khác.
Từ đỉnh cao danh vọng đến vực thẳm phá sản
23andMe, dưới sự lãnh đạo của Anne Wojcicki, từng là hiện thân của giấc mơ y học cá nhân hóa, nơi mà bí mật sức khỏe được giải mã từ chính mã di truyền của mỗi người. Với bộ kit xét nghiệm dựa trên nước bọt đơn giản, người dùng có thể khám phá nguồn gốc tổ tiên, tìm hiểu nguy cơ mắc các bệnh di truyền, và hy vọng vào một tương lai y học được thiết kế riêng cho mình. Công ty từng đạt đỉnh cao định giá 5.8 tỷ đô la vào năm 2021, thu hút hàng triệu khách hàng gửi mẫu ADN của mình.
Tuy nhiên, lời hứa về một cuộc cách mạng y học cá nhân hóa vẫn chưa thành hiện thực. Giá trị thực tế của việc biết chính xác nguồn gốc di truyền của mình vẫn còn hạn chế, đôi khi chỉ đơn giản là một sự tò mò, một thú vui khoa học mới lạ. Nhiều người dùng, sau khi bỏ tiền ra, chỉ nhận lại được thông tin mình là người Anh, một sự thật hiển nhiên đối với nhiều người, và cảm thấy mình đã trao đi dữ liệu ADN quý giá một cách vô ích.
Bóng ma của vụ hack và bài học về bảo mật dữ liệu
Vụ hack dữ liệu nghiêm trọng vào cuối năm 2023, nơi thông tin của 7 triệu khách hàng, bao gồm cả dữ liệu di truyền, bị đánh cắp, đã giáng một đòn mạnh vào niềm tin của người dùng. Việc tin tặc rao bán dữ liệu của 1 triệu khách hàng gốc Do Thái Ashkenazi trên dark web càng làm dấy lên lo ngại về nguy cơ phân biệt đối xử và lạm dụng dữ liệu di truyền. Dù 23andMe liên tục khẳng định không có thay đổi trong cách thức lưu trữ và bảo vệ dữ liệu, nhưng niềm tin đã mất thì khó lòng lấy lại.
Vụ việc này là một lời cảnh tỉnh cho tất cả các công ty công nghệ, đặc biệt là những công ty nắm giữ dữ liệu nhạy cảm như thông tin di truyền. Bảo mật dữ liệu không chỉ là một vấn đề kỹ thuật mà còn là vấn đề đạo đức và trách nhiệm xã hội. Sự thiếu minh bạch và những tuyên bố trấn an sáo rỗng chỉ càng làm gia tăng sự nghi ngờ và lo lắng của người dùng.
Tương lai nào cho dữ liệu di truyền?
Vụ phá sản của 23andMe đặt ra câu hỏi về số phận của kho dữ liệu di truyền khổng lồ mà công ty đã thu thập trong nhiều năm qua. Bộ trưởng Tư pháp California, Rob Bonta, đã kêu gọi người dùng yêu cầu 23andMe xóa dữ liệu và tiêu hủy các mẫu vật di truyền. Đây là quyền lợi của người dùng theo luật của tiểu bang, nhưng cũng là một bài toán khó cho 23andMe trong quá trình xử lý phá sản.
Bà Tazin Kahn, CEO của tổ chức phi lợi nhuận Cyber Collective, đã lên tiếng bày tỏ sự lo ngại: “Mọi người hoàn toàn không có quyền quyết định dữ liệu của họ sẽ đi về đâu. Làm sao chúng ta có thể chắc chắn rằng tác động sau này của việc mua bán dữ liệu này sẽ không gây ra thảm họa?”
Bài học cho các startup công nghệ
Sự sụp đổ của 23andMe là một bài học đắt giá cho các startup công nghệ. Việc chạy theo những ý tưởng “đột phá” mà chưa có ứng dụng thực tế rõ ràng, kèm theo việc lơ là vấn đề bảo mật dữ liệu, có thể dẫn đến hậu quả khôn lường. Thành công không chỉ đến từ ý tưởng hay mà còn từ khả năng thực thi, quản lý rủi ro và xây dựng niềm tin với người dùng. Trong bối cảnh công nghệ phát triển chóng mặt, việc đặt người dùng làm trung tâm, tôn trọng quyền riêng tư và bảo vệ dữ liệu cá nhân càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.
Xóa dữ liệu di truyền của mình
Để bảo vệ dữ liệu di truyền của mình trên 23andMe, công ty cung cấp một quy trình tương đối đơn giản để người dùng xóa dữ liệu và yêu cầu tiêu hủy mẫu di truyền. Cụ thể:
- Đăng nhập vào tài khoản: Bước đầu tiên là đăng nhập vào tài khoản 23andMe của bạn.
- Truy cập cài đặt: Sau khi đăng nhập, hãy tìm đến mục “Cài đặt” (Settings).
- Xóa dữ liệu: Trong phần cài đặt, tìm đến mục “Dữ liệu 23andMe” (23andMe Data), sau đó chọn “Xem” (View) và cuộn xuống đến “Xóa dữ liệu” (Delete Data). Cuối cùng, nhấp vào “Xóa dữ liệu vĩnh viễn” (Permanently Delete Data).
- Xác nhận yêu cầu: 23andMe sẽ gửi email đến địa chỉ email bạn đã đăng ký để xác nhận yêu cầu xóa dữ liệu. Lưu ý: Hãy kiểm tra cả thư mục spam nếu bạn không tìm thấy email xác nhận. Việc xóa dữ liệu chỉ hoàn tất khi bạn nhấp vào đường link xác nhận trong email.
Ngoài việc xóa dữ liệu, bạn cũng có thể tải xuống một bản sao dữ liệu di truyền của mình trước khi xóa khỏi cơ sở dữ liệu của 23andMe.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng ngay cả khi bạn xóa tài khoản, 23andMe vẫn lưu trữ một số thông tin nhất định như thông tin di truyền, ngày sinh và giới tính để tuân thủ các nghĩa vụ pháp lý. Điều này cho thấy rằng dữ liệu của chúng ta, một khi đã được chia sẻ, không hoàn toàn biến mất.
