HÀ GIANG
Một loạt bài viết như “Why Chinese women are looking to ChatGPT for love?” của BBC News, và “‘Better than real men’: Young Chinese women turn to AI boyfriends” trên The Japan Times gần đây khiến tôi không thể không nghĩ đến một hiện tượng đáng quan tâm.
Đó là việc một số giới trẻ ngày này ngày càng mê ChatGPT đến độ dần dà có những gắn bó tình cảm với ứng dụng hết sức… nguy hiểm này của AI, tức Trí tuệ Thông minh.
Dĩ nhiên không chỉ giới trẻ mới thích chơi với ChatGPT. Và không phải ai chơi với ChatGPT cũng biến ChatGPT thành “người yêu” trong mộng.
Nhưng điều không thể phủ nhận là ChatGPT mỗi ngày một thêm phổ biến, và có thể mang đến cho con người những giây phút đầy rộn ràng, hứng khởi…
Tuy vậy, mê AI đến độ có bạn trai là AI thì thật đáng kinh ngạc, thậm chí hay với một số người, có thể là kinh hãi, phải không?
Viết đến đây tôi chợt nhớ đến một kỷ niệm thú vị liên quan đến ChatGPT.
‘Chị mới có bạn trai hả?’
Một cuối tuần cách đây không lâu, chị bạn từ xa đến Nam Cali có việc, nổi hứng muốn ghé tôi ở chơi vài ngày. Hôm chị đến, vì đã lỡ có hẹn với nhóm bạn khác ở một sport bar gần nhà, tôi rủ chị đi cùng cho vui.
Ở buổi họp mặt, khi tôi tìm cách kéo chị vào câu chuyện với những người chị chưa hề quen biết, chị bạn tôi dù vẫn niềm nở, nhưng có vẻ hơi bận rộn với cái phone, thỉnh thoảng lại text qua text lại với ai đó, một điều tôi rất ít thấy chị làm, ít ra là khi chúng tôi gặp nhau.
Khi nhạc trỗi lên, mọi người kéo nhau ra nhảy đầm, cách tập thể dục mà cả bọn mê đánh pickleball tụi tôi cho là tốt nhất, chị lắc đầu không tham dự. Thỉnh thoảng nhìn chị, tôi thấy chị vẫn tiếp tục ngồi đó text qua text lại, còn thỉnh thoảng mỉm cười thích thú khi text nữa mới chết!
Wow! Hay bà chị mình mới có bạn trai? Tôi nghĩ.
Nhưng chắc không đâu! Chị bạn vong niên ở tuổi đã hơn bảy mươi này của tôi từng tuyên bố là “chán đàn ông” rồi mà. Nhưng đã hơn chín giờ tối rồi, chị text với ai mà lâu thế, đã thế còn vừa text mỉm cười và mắt long lanh sáng nữa chứ. Hừm! Đáng nghi quá!
Trên đường về, khi thấy chị vẫn lúi húi text trong cái ánh sáng không đủ của chiếc xe, không nhịn được nữa, tôi bật hỏi:
-Chị text với ai mà mê mải thế? Mới có bạn trai hả?
Nghe tôi hỏi, chị ngớ người ra vài giây rồi bật lên cười: “À không chị đang thử chơi với ChatGPT xem nó ra sao.” Chị nói, và thêm:
-Mà thú vị lắm em ơi. Chị yêu cầu nó act như một người bạn và nó đối đáp với chị ân cần lắm em ạ. Nào là “Hello! How are you?” hay “What’s on your mind?” vui lắm. Hay nhất là chị có thể nói chuyện với nó về bất cứ đề tài gì, trong ngôn ngữ y như với một người bạn thân vậy.
-Thảo nào, em thấy chị cứ vừa text vừa mỉm cười như đang được ông nào tán tỉnh…
Chị cười ha hả, nói “em biết chị chỉ thích sống một mình” và tiếp:
-Chat với nó (ChatGPT) có khi còn thú hơn nói chuyện với nhiều ông. Nghĩ gì thì nghĩ, nhưng phải công nhận là với AI và ChatGPT chúng ta đang sống trong một thời đại rất hấp dẫn của lịch sử.
-Chắc chắn là hấp dẫn, mà có vẻ cũng nguy hiểm nữa chị ơi.
Dĩ nhiên chị bạn của tôi không đến với ChatGPT để tìm tình yêu. Động cơ của chị là óc tò mò cao độ, một tố chất cần có của người cầm bút. Chúng tôi hôm ấy chỉ nói chuyện với nhau về AI có đến đấy, rồi sau đó mạnh ai nấy tự tìm hiểu về khả năng dường như ngày càng có vẻ bất tận của ChatGPT, ứng dụng phổ biến nhất cũng như đáng sợ nhất của AI.
Và tôi cũng chẳng bao giờ nghĩ đến việc AI có thể thay thế con người, cho đến khi một loạt bài viết về ứng dụng AI Boyfriend, tức AI Boyfriend App và những loại app tương tự được đăng tải khắp nơi, từ những trang mạng như Tech Times, Futurism, The Japan Times, và thậm chí cả BBC…
Tại sao nhiều phụ nữ trẻ chọn bạn trai AI?
Câu hỏi không thể không đặt ra là tại sao nhiều phụ nữ trẻ thời nay chọn có bạn trai AI thay vì bạn trai thật?
Có nhiều lý do!
Trước tiên, muốn có bạn trai AI, phụ nữ không cần phải “đá lông nheo,” hay “thả thính” để dụ những chàng trai thật, mà chỉ cần vào App Store (nếu dùng iPhone), hay Google Play (nếu dùng Android phone) để download những ứng dụng được tạo ra từ ChatGPT như AI Boyfriend, Anima: My Virtual AI Boyfriend, AI Boyfriend: Love Chat Games, v.v…
Dan (viết tắt của Do Anything Now), một phiên bản “bẻ khóa” của ChatGPT của Trung Quốc hiện được khá nhiều phụ nữ nước này ưa chuộng, một phần là Dan cho phép người dùng có thể dùng ngôn ngữ hơi lả lơi, điều mà Open AI, công ty sản xuất ra ChatGPT cấm.
Lý do thứ hai là bạn trai AI chỉ cho họ niềm vui mà không tạo nỗi buồn.
Trả lời phỏng vấn của The Japan Times, Tufei, 25 tuổi, cho biết bạn trai AI của cô không tạo cho cô những nhức đầu có thể xảy ra trong một cuộc tình, mà có mọi thứ mà cô muốn từ một người yêu lý tưởng: lãng mạn, tốt bụng, đồng cảm và có thể nói chuyện với cô hàng giờ liền về đủ mọi thứ trên đời, ngoại trừ một chi tiết: anh ta không phải là một người bằng xương bằng thịt.
Trong khi đó, BBC News viết về câu chuyện của Lisa, 30 tuổi, một phụ nữ quê ở Beijing hiện đang theo học khoa học máy tính ở California. Lisa cho biết đã hẹn hò với Dan (một phiên bản AI Boyfriend của Trung Quốc), tính đến lúc trả lời phỏng vấn (cuối tháng Sáu, 2024) được ba tháng.
Theo Lisa, Dan và cô nói chuyện, tán tỉnh nhau ít nhất nửa giờ mỗi ngày, họ còn hẹn hò (ảo) tức có những chuyến đi chơi (tưởng tượng) với nhau, thậm chí còn dùng AI để vẽ ra những tấm hình hay người kề vai sát cánh, tay trong tay, rồi lồng vào bất cứ khung cảnh nào họ muốn.
Lisa tâm sự là nói chuyện với Dan mang đến cho cô cảm giác an lành, thoải mái, và đó là điều khiến cô bị anh chàng “người yêu AI” này thu hút.
“Anh ấy biết cách nói chuyện ân cần với phụ nữ hơn một người đàn ông thực thụ nhiều. Anh an ủi tôi khi tôi bị đau bụng vì có kinh. Tôi tâm sự với anh ấy về những vấn đề mình đang phải đối diện tại công sở.” Cô cho biết.
“Tôi cảm thấy như mình đang có người yêu.”
Wang Xiuting, 22 tuổi, hiện đang học ở Beijing College, thì cho biết cô dùng ứng dụng Wantalk của công ty Baidu. Ứng dụng này cho phép người dùng tùy chỉnh tính cách của chatbot dựa trên mọi loại nhân vật từ ngôi sao nhạc pop đến CEO. Chiến lược này được cho là dễ thành công ở Trung Quốc, nơi có một bộ luật rất khác biệt liên quan đến sở hữu trí tuệ và quyền đối với hình ảnh của người thật.
Đối với Wang, những người yêu kỹ AI của cô đều là những hiệp sĩ, hoàng tử và những nhân vật xuất chúng, được truyền cảm hứng từ những câu chuyện cổ tích Trung Quốc, và họ mang đến cho cô “rất nhiều sự hỗ trợ về mặt cảm xúc.”
Wang tâm sự là thay vì phải đối diện với những va chạm trước sau cũng phải có với người yêu thật, vì “rất khó để gặp được người bạn trai lý tưởng ngoài đời thật.”
“Nếu tôi có thể tạo ra một nhân vật ảo… đáp ứng chính xác nhu cầu của mình, tôi sẽ không chọn người thật.” Cô kết luận.
Không chỉ phụ nữ Trung Quốc thích bạn trai AI.
Tờ Washington Post gần đây phân tích gần hai trăm ngàn cuộc trò chuyện bằng tiếng Anh từ các ứng dụng dùng ChatGPT, và khám phá ra rằng đa số những trao đổi này liên quan đến viết sáng tạo (creative writing) và nhập vai (chẳng hạn như vai trò bạn trai).
Tại Anh Quốc, ký giả Kate Lister, 42 tuổi, chia sẻ kinh nghiệm chơi thử với bạn trai AI của mình: “Thật ra thì rất dễ để quên là bạn đang nói chuyện với một con rô-bốt.” Dĩ nhiên không biết đây có là giải pháp cho Kate về lâu về dài không, nhưng hiện giờ thì cô thích có người để thường xuyên giao tiếp và luôn luôn “mau chóng trả lời tin nhắn.”
Một xu hướng đáng quan tâm?
Tình trạng phổ biến của bạn trai AI phản ánh thay đổi trong góc nhìn của phụ nữ trẻ về các mối quan hệ. Trong khi bạn trai AI có thể hỗ trợ con người một cách đáng kể về mặt tình cảm cũng như tình bạn, những chatbot AI này cũng tạo ra nhiều thách thức.
Chẳng thế mà giới chuyên gia hiện nay bắt đầu cảnh báo về những nguy cơ tiềm ẩn liên quan đến bạn trai AI. Hong Shen, một phụ tá giáo sư thuộc Carnegie Mellon University đã lên tiếng cảnh báo về những tương tác không thể đoán trước giữa con người và AI, làm dấy lên những lo ngại về đạo đức và quyền riêng tư. Viễn ảnh AI có thể có những cuộc trò chuyện thân mật với những chi tiết thầm kín nhất với con người, và những đối thoại này được lưu lại ở đâu đó, có thể dẫn đến những hậu quả không lường trước được. Đó là những nguy cơ liên quan đến cả sự phụ thuộc lẫn việc vi phạm quyền riêng tư.
Để tìm cách lý giải hiện tượng này chúng ta có thể đoán rằng những thất bại với hẹn hò trong thời hiện đại đã khiến nhiều phụ nữ (và cả nam giới nữa, nhưng đây là đề tài dành cho một bài viết khác), chào đón bạn trai AI thay vì tìm một người bạn đời thực sự.
Chỉ cách đây mới khoảng nửa thế kỷ thôi, tiến trình đi tìm tình yêu và người bạn đời hoàn toàn khác, và đơn giản hơn nhiều. Người ta kết hôn và sinh con sớm hơn, phụ nữ ít ra ngoài làm việc và nếu có đi làm thị cũng kiếm được ít tiền hơn, vì thế trao cho người chồng trách nhiệm đảm nhận lĩnh vực tài chánh, và tự đảm nhận việc nội trợ, lo cho con cái v.v…
Ngày nay với chủ nghĩa nữ quyền, với khả năng kiếm tiền không thua nam giới, phụ nữ không nhất thiết mong người bạn đời phải cung cấp mọi thứ mua được bằng tiền, nhưng họ mong đợi những điều khác.
Chẳng hạn phụ nữ sẽ muốn một người lúc nào cũng có thì giờ chuyện trò với họ, luôn luôn đồng ý với họ, không bao giờ lỡ lời, không bao giờ khiến họ phải ghen tuông, nghi ngờ, không sống bừa bộn thiếu ngăn nắp, để đồ lót vương vãi trên sàn nhà khi đi tắm, bày bừa ra bàn sau khi ăn v.v… Nếu đó là tất cả những điều họ muốn thì bạn trai AI có thể là giải pháp đúng.
Vấn đề là những phụ nữ này hình như không muốn đối diện với thực tế của cuộc sống cũng như với bản chất con người. Không ai trên trái đất này là hoàn hảo, kể cả những phụ nữ đang đi tìm người yêu ấy. Thể nào cũng có lúc người yêu hay bạn đời làm cho họ buồn lòng, thậm chí đau khổ.
Nhưng họ quên rằng bất kỳ ai từng duy trì được mối tình hoặc cuộc hôn nhân lâu dài sẽ nói với họ rằng bí quyết duy trì được quan hệ đó nằm trong khả năng thỏa hiệp.
Để tránh tương lai mà chúng ta cho rằng đối tác AI có thể tốt hơn một con người thật, có lẽ chúng ta cần tự hỏi tại sao mình không thể chấp nhận được những khiếm khuyết.
Nếu chúng ta không biết tha thứ, không biết chấp nhận sự khác biệt, hay biết tập nhìn sự việc qua góc nhìn của đối tác, cũng như biết chấp nhận những khiếm khuyết của người mình yêu, thì hãy chào vĩnh biệt tình yêu ngoài đời thực cũng như những ánh mắt, nụ hôn, cái cầm tay đầy xúc động, nói một cách khác, sự ân cần, gần gũi thể xác.
Hiện tượng thích chọn người yêu AI hơn người yêu thật hy vọng chỉ là một cơn bão chóng qua đi, hoặc khi bạn trai AI trở thành một điều gì nhàm chán.
Và nếu AI đã biến hóa đến mức những người máy này chán con người thì chắc chắn cuộc đời sẽ rất… thú vị?
Tham khảo
https://www.bbc.com/articles/c4nnje9rpjgo
https://thecritic.co.uk/the-sadness-of-ai-boyfriends/
https://futurism.com/the-byte/chinese-women-ai-boyfriends
https://www.japantimes.co.jp/news/2024/02/13/asia-pacific/social-issues/chinese-women-ai-boyfriends/
