PHẠM VŨ
Cuộc bầu cử tổng thống Hoa Kỳ năm 2024 đang khơi lại câu hỏi lâu đời: Liệu cử tri Mỹ có sẵn sàng bầu một phụ nữ vào chức vụ cao nhất của đất nước hay không?
Mặc dù Hoa Kỳ có nhiều tiến bộ về bình đẳng giới trong vài thập niên qua, chức vụ tổng thống vẫn còn quá xa vời cho phụ nữ. Năm 2016, Hillary Clinton đã đánh dấu một thời điểm lịch sử quan trọng, khi bà trở thành ứng cử viên nữ đầu tiên cho cuộc tranh cử tổng thống. Nhưng thất bại của bà Clinton cũng phơi bày vô số thách thức mà phụ nữ phải đối mặt khi chạy đua vào Nhà Trắng..
Trong khi bối cảnh chính trị tiếp tục phát triển, câu trả lời cho câu hỏi liệu nước Mỹ đã sẵn sàng cho một nữ tổng thống chưa vẫn không đơn giản.
Sự có mặt của phụ nữ trong chính trị Hoa Kỳ
Kể từ thế kỷ 20, sự xuất hiện của phụ nữ trong chính trị Hoa Kỳ đã gia tăng đều đặn, đặc biệt là kể từ khi Tu chính án thứ 19 được thông qua vào năm 1920, trao cho phụ nữ quyền bầu cử. Trong nhiều năm qua, phụ nữ đã vượt qua được nhiều rào cản chính trị, với nhiều nữ chính trị gia tiêu biểu, như Geraldine Ferraro (ứng cử viên phó tổng thống nữ đầu tiên vào năm 1984), Nancy Pelosi (nữ Chủ tịch Hạ viện đầu tiên), và Kamala Harris (nữ phó tổng thống đầu tiên.)
Tuy nhiên, như luật bất thành văn, vị trí tổng thống Mỹ cho đến giờ vẫn là “độc quyền của nam giới.”
Mặc dù đã giành được số phiếu phổ thông hơn Donald Trump gần 3 triệu phiếu, thất bại của bà Clinton vào năm 2016, đã chứng minh rằng một nữ ứng viên có thể tiến xa, nhưng vẫn chưa thể vượt qua hết mọi rào cản. Nhiều chuyên gia, người thăm dò ý kiến, và nhà phân tích đã quy kết thất bại của bà Clinton là do phân biệt giới tính và tiêu chuẩn kép.
Nhận thức của công chúng về lãnh đạo nữ
Nhận thức của công chúng đóng vai trò quan trọng trong việc xác định liệu người Mỹ đã sẵn sàng cho một nữ tổng thống hay chưa.
Nhiều cuộc khảo sát được thực hiện trong những năm qua cho thấy lãnh đạo nữ giới ngày càng dành được nhiều sự ưu ái. Theo cuộc thăm dò của Gallup năm 2020, 94% người Mỹ cho biết họ sẽ bỏ phiếu cho một phụ nữ đủ tiêu chuẩn làm tổng thống. Điều này đánh dấu sự thay đổi đáng kể so với những thập niên trước, phản ánh những thay đổi tiến bộ của xã hội đối với nữ giới.
Mặc dù vậy, những thành kiến xem thường nữ giới vẫn còn dai dẳng. Lãnh đạo nữ giới, đặc biệt trong chính trị, thường bị áp dụng các tiêu chuẩn khác với những người đồng cấp nam của họ. Những đặc điểm được coi là mong muốn ở các chính trị gia nam, chẳng hạn như sự quyết đoán, lại trở thành “hung hăng” khi được các ứng viên nữ bày tỏ. Một nghiên cứu của Harvard Business Review cho thấy phụ nữ thường bị chê trách khi thể hiện sự “tham vọng” hoặc có thái độ “cứng rắn.” Cho dù, những phẩm chất này thường được ca ngợi ở các chính trị gia nam.
Ngoài ra, tường thuật của truyền thông thường nhắm vào ngoại hình, trang phục, và khả năng được ưa thích của các ứng cử viên nữ hơn là vào chính sách. Những thành kiến dai dẳng này có thể ảnh hưởng đến nhận thức của cử tri, ngay cả khi những cử tri này tuyên bố rằng họ sẵn sàng bầu một nữ tổng thống.
Một trong những cử tri “đã sẵn sàng” này là ông Tiến Cường Nguyễn, một người Việt tị nạn đến Mỹ gần 50 năm. Ông Cường nói “nước Mỹ nên có một vị nữ lãnh đạo.”
“So với các nước khác thì Hoa Kỳ đã bị xem là chậm trễ trong việc có lãnh đạo tối cao là phụ nữ, dù là một cường quốc. Những quốc gia phát triển khác trên thế giới như Anh, Ấn Độ, Brazil, và cả các nước Nam Á cũng đã có những nữ tổng tư lệnh. Nếu hệ thống bầu cử của Mỹ không lỗi thời thì năm 2016, bà Hillary Clinton đã không thua trước Donald Trump.”
Ông nói thêm: “Bà Kamala Harris sẽ thổi một luồng gió mới vào sinh hoạt chính trị của nước Mỹ.”
Một nữ thi sĩ, rất quan tâm đến chính trường Mỹ là nhà thơ Ngô Tịnh Yên có một góc nhìn thoáng hơn: “Người Mỹ kỳ thị hay không kỳ thị cũng đều muốn được yên ổn sau tám năm ông Trump quậy phá, nên đa số đều sẵn sàng cho một nữ Tổng thống, Kamala chỉ là một ‘tình cờ lịch sử.’”
Vai trò của giới tính trong việc bỏ phiếu
Phân biệt giới tính đã và đang đóng một vai trò thiết yếu trong việc quyết định bầu cho ai của cử tri Mỹ. Các nhà khoa học chính trị đã thực hiện các cuộc thăm dò để tìm hiểu quan điểm của cử tri Mỹ về giới tính và sự phân biệt giới tính.
Kết quả của các cuộc thăm dò cho thấy, trong số những người không có khuynh hướng phân biệt giới tính, thì có 73% ủng hộ Joe Biden. Ngược lại, khoảng hai phần ba những người phân biệt giới tính ủng hộ Donald Trump. Nhìn chung, những người phân biệt giới tính thường có xu hướng bỏ phiếu cho các ứng cử viên đảng Cộng hòa trong các cuộc bầu cử gần đây.
Mặc dù hầu hết cử tri tuyên bố không để tâm đến giới tính trong các cuộc bầu cử, nhưng giới tính vẫn luôn là yếu tố ảnh hưởng đến lá phiếu của một cử tri.
Nghiên cứu cho thấy rằng các ứng cử viên nữ thường được nhìn nhận khác nhau chỉ dựa trên giới tính của họ, bất kể trình độ hay kinh nghiệm ra sao. Cử tri có thể vô thức áp dụng các khuôn mẫu giới tính khi đánh giá các ứng cử viên nữ. Chẳng hạn, phụ nữ thì dễ đồng cảm và yếu đuối, trong khi nam giới thì quyết đoán và mạnh mẽ.
Tuy nhiên, việc Kamala Harris được bầu làm phó tổng thống năm 2020 có thể báo hiệu sự chấp nhận ngày càng tăng đối với vai trò lãnh đạo của phụ nữ ở các cấp cao nhất.
Vị trí của bà Harris là người phụ nữ đầu tiên, người phụ nữ da đen đầu tiên, và người phụ nữ Nam Á đầu tiên, đảm nhiệm vai trò này là một thành tựu lịch sử. Điều này có thể phần nào bình thường hóa ý tưởng về một người phụ nữ nắm giữ vị trí có quyền lực hành pháp quan trọng.
Ảnh hưởng của động lực chính trị 2024
Ngoài thái độ của xã hội và nhận thức của công chúng, sự sẵn sàng của cử tri trong việc bầu một phụ nữ trong cuộc chạy đua vào Tòa Bạch Ốc 2024 sẽ phụ thuộc phần lớn vào bối cảnh chính trị và phẩm chất của các ứng cử viên.
Bà Kamala Harris chính thức trở thành ứng cử viên của Đảng Dân chủ với sự ủng hộ gần như tuyệt đối từ các thành viên. Điều này cho thấy, Đảng Dân chủ tin rằng Harris sẽ có khả năng đoàn kết các cử tri thông qua các chính sách, nhân cách, và động lực chính trị của bà.
Nền tảng và chiến lược vận động của ứng cử viên sẽ rất quan trọng trong việc chinh phục bất kỳ định kiến giới nào còn sót lại. Các ứng cử viên nữ tập trung vào các chính sách gây được tiếng vang với liên minh cử tri rộng rãi—chẳng hạn như chăm sóc sức khỏe, bất bình đẳng kinh tế, biến đổi khí hậu và giáo dục—có thể thu hút được nhiều cử tri. Ví dụ, Kamala Harris đã nhấn mạnh các chính sách kinh tế và xã hội nhắm vào bất bình đẳng, đồng thời cũng dựa trên những thành công của Tổng thống Biden.
Bối cảnh chính trị rộng lớn hơn cũng rất quan trọng. Giới tính có thể không mấy quan trọng đối với các cử tri trong cuộc bầu cử năm 2024, khi các vấn đề trước mắt cần năng lực, khả năng, và chính sách hơn là giới tính. Một ứng cử viên nữ cho thấy mình có khả năng lãnh đạo hiệu quả các vấn đề này có thể vô hiệu hóa các khuôn mẫu giới về lãnh đạo.
Nước Mỹ đã sẵn sàng chưa?
Tóm lại, việc cử tri Mỹ có sẵn sàng bầu một phụ nữ vào năm 2024 hay không phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Dư luận đã thay đổi đáng kể trong vài thập niên qua, với nhiều cử tri bày tỏ ủng hộ lãnh đạo nữ giới. Tuy nhiên, định kiến và khuôn mẫu giới tính ăn sâu trong tiềm thức của vô số cử tri Mỹ vẫn là thách thức đối với các ứng cử viên nữ.
Vào khoảng Tháng Bảy, mạng xã hội bàn tán về ý kiến của nhạc sĩ Châu Đình An đưa lên Facebook cá nhân của ông, cho rằng là một phụ nữ, Phó Tổng Thống Kamala Harris sẽ không đủ sức để “đánh Trung Quốc,” không “thắng nổi Putin.”
Ngược lại, với ông Châu Đình An viết trên Facebook về niềm tin của ông dành cho Donald Trump: “Tôi ủng hộ ông Trump là vì thấy ông ấy có cái tâm, có cái tầm, có cái khí phách anh hùng. Cái tâm là yêu đất nước Mỹ của ổng, cái tầm là người giỏi thấy việc chướng tai gai mắt nhảy ra, cái khí phách là muốn thay đổi một thực trạng não nề hỏng bét của nước Mỹ.”
Có lẽ đây là một trong những quan điểm của người Cộng Hoà mà ông Tiến Cường Nguyễn đã nhìn thấy, “chắc chắn sẽ có một số người Cộng Hòa khó chịu khi bà Kamala làm tổng thống.”
Cuộc bầu cử năm 2024 có thể sẽ là một thử thách khác để xem liệu nước Mỹ có thể vượt qua những rào cản định kiến này hay không. Nếu Kamala Harris nổi lên với gương mặt dễ gần, có chuyên môn về chính sách, kinh nghiệm chính trị, và khả năng đoàn kết cử tri, thì việc nước Mỹ chọn một ứng cử viên tổng thống là phái nữ hoàn toàn có thể xảy ra.
Khi xã hội Mỹ tiếp tục phát triển cả về kinh tế, lẫn chỉ số dân chủ, câu hỏi không còn là liệu nước này có thể bầu một phụ nữ làm tổng thống hay không, mà là khi nào điều đó sẽ xảy ra.
Vào ngày 5 Tháng Mười Một năm 2024, cột mốc từ lâu được nhiều người mong đợi cuối cùng có thể đến.
Và cũng có thể không. Chúng ta hãy chờ xem!
