NGÔ NGỌC LOAN
Vào tháng Mười Một năm 1620, một chiếc Mayflower chở hơn 100 thuyền nhân người Anh tiến vào vùng vịnh Rhode Islands. Họ đậu ngoài cửa biển gần Provincetown và chờ đợi. Đây là nhóm người tị nạn tôn giáo. Họ sang Hoà Lan tá túc một thời gian, sau đó mua tàu Mayflower và tổ chức vượt biển. Họ nhìn theo bản đồ của những nhà thám hiểm đi trước để thực hiện chuyến hải hành, nhắm đến hướng New York. Nhưng vì bị bão đánh lạc hướng nên tàu của họ đã tấp vô vùng đất của người Wampanoag, một sắc tộc nói tiếng Algonquin, định cư tại vùng Đông Bắc.
Sau thời gian chờ đợi ngoài cửa biển, một nhóm người mang súng đạn lên đất liền để tìm chỗ ở. Nơi đây họ tìm thấy những cánh đồng đã được gặt hái, gần đó có suối nước ngọt, nhưng không thấy cư dân nào. Họ đào được thực phẩm và mang đi, không hề biết đó là thực phẩm do người Wampanoag chôn để dành cho mùa ấm, vì theo cứ mùa Đông đến là người Wampanoag rút sâu vào nội địa để tránh lạnh.
Chiếc Mayflower thả neo xuống Plymouth, Massachusetts, Mỹ, cuộc định cư đầu tiên của người Âu Châu tại Bắc Mỹ chính thức bắt đầu.
Sang đến năm 1621, hết mùa lạnh, những di dân này mới gặp người da đỏ bản địa ở Plymouth. Một trong những người đầu tiên họ gặp là Squanto, biết nói tiếng Anh. Squanto dạy cho những di dân từ Anh cách trồng bắp để có thức ăn, chỉ cho họ nơi nào tốt để săn bắn và câu cá. Sau mùa vụ đầu tiên bội thu, những người trên thuyền Mayflower tổ chức một bữa tiệc, mời những người Mỹ Da Đỏ bản xứ để bày tỏ lòng biết ơn, cảm tạ trời đất. Đây chính là “Buổi tiệc Thanksgiving Đầu Tiên” của người di dân đến đây.
Nhưng có một điều mà các nhà sử học và cả những nhà khảo cổ học đều không giải thích chính xác được là vì sao con gà Tây (Turkey) lại đóng vị trí “trọng yếu” trên bàn tiệc của Lễ Tạ Ơn.
Theo văn khố của Mỹ, Tổng thống George Washington đã công bố ngày thứ Năm
26/11/1789 là ngày Thanksgiving toàn quốc đầu tiên ở Mỹ.
Đến năm 1863, trong nhiệm kỳ của Tổng thống Abraham Lincoln, Lễ Tạ Ơn trở thành một ngày lễ quốc gia. Sau đó, Tổng thống Franklin D.Roosevelt thiết lập thành luật vào năm 1939 và được Quốc hội Hoa Kỳ phê chuẩn vào ngày 26/11/1941.
Xá tội gà Tây
Từ những năm 1870-1940, nhiều nông trại và các tổ chức khác khắp nước Mỹ thường gửi gà Tây vào White House làm quà tặng. Câu chuyện lưu truyền đến nay về truyền thống xá tội gà Tây (turkey pardon) trong White House bắt nguồn từ chi tiết con trai của Tổng thống Lincoln, Tad, đã thuyết phục cha của mình tha cho một con gà Tây, tên là Jack, chuẩn bị dùng làm thịt cho bữa tiệc Lễ Tạ Ơn đêm hôm đó. Tổng thống Abraham Lincoln là một người rất yêu động vật, cho nên ông không cần phải suy nghĩ về lời đề nghị của con trai mình.
Nhưng Tổng thống Lincoln không phải người tạo ra truyền thống xá tội gà Tây.
Một sự kiện dưới thời Tổng thống John F. Kennedy được xem như bắt đầu cho truyền thống này. Ngày 19/11/1963, như thông lệ hàng năm, Tòa Bạch Ốc nhận món quà là một con gà Tây, đeo tấm biển có dòng chữ “Good Eatin’ Mr. President.” Tổng thống quyết định không giữ gà Tây lại làm bữa tối. Ông đã tha cho con gà Tây chỉ ba ngày trước khi ông bị ám sát tại Dallas.
Cho đến nhiệm kỳ của Tổng thống George H.W. Bush, thì ông đã chính thức ban hành lệnh ân xá gà Tây khi ông nhậm chức vào năm 1989. Kể từ đó, gà tây trên khắp Hoa Kỳ đã ăn mừng, ít nhất là một ngày trong năm, vì các nhà lãnh đạo đã tha một con gà tây may mắn khỏi bàn tiệc Lễ Tạ ơn.
Không phải bất kỳ chú gà Tây nào cũng may mắn được ‘trúng tuyển’ để di hành vào White House, ‘ngồi’ trước mặt tổng thống trong ngày Lễ Tạ Ơn. Được biết, chỉ có nhiều nhất là hai con gà tây trong số đàn gà 44 con được nuôi trong chế độ đặc biệt từ tháng Bảy mỗi năm.
Chủ tịch Liên đoàn Gà Tây Quốc gia, John Zimmerman, giải thích với tạp chí Time vào năm 2022, về lý do phải nuôi riêng đàn gà Tây này:
“Một trong những con gà này sẽ tham dự lễ ân xá ở South Lawn, nơi có nhiều người đi lại, đèn flash sáng choang. Chúng tôi sẽ đặt con gà Tây lên bàn, và điều mà không cũng muốn là nó nằm im, không đập cánh, không bay thẳng vào người tổng thống hoặc những người khác chung quanh. Do đó, phải có quá trình huấn luyện.
Mỗi ngày, chúng tôi đến thăm đám gà Tây này và ‘giao tiếp’ với chúng. Chúng tôi bế chúng lên, chúng tôi bảo đảm bộ lông của chúng đẹp và sạch sẽ cố gắng làm cho chúng quen với con người, quen với ánh đèn sân khấu. Chúng tôi bật nhạc cho chúng nghe, cho chúng tiếp xúc với nhiều loại ánh sáng khác nhau để nếu một nhiếp ảnh gia đến chụp ảnh và có đèn flash, chúng không sợ hãi và đập cánh bay đi.”
Lễ xá tội gà Tây đầu tiên của Tổng thống Ronald Reagan vào năm 1981 đã xảy ra sự việc đáng tiếc. Tổng thống bước ra bãi cỏ nơi có một con gà Tây đặc biệt đang chờ đợi được ân xá. Khi ông vừa chìa tay để bắt tay với người quản lý nông trại Hugh McClain, thì đột nhiên, con gà Tây bắt đầu vỗ cánh dữ dội, lông trắng bay khắp trong không khí. Bật người tránh xa con gà như một đầu bếp né tránh tia lửa dầu từ trên bếp, Tổng thống Reagan quan sát người của nông trại xoa dịu con gà khó tính.
“Trong buổi lễ ân xá, con gà Tây phải ngồi im trên bàn, không vỗ cánh và bị kích động. Vì vậy, chúng tôi huấn luyện cách đặt chúng lên bàn, xem chúng sẽ ngồi đó bao lâu. Và sau đó xem xét bộ lông của chúng. Những con có bộ lông đẹp hơn sẽ có lợi thế hơn những con khác. Về cơ bản là những con nào có bộ lông đẹp nhất và là những con gà đẹp nhất. Và từ đó, chúng tôi sẽ chọn ra hai con ‘ưu tú nhất’ để giành giải vào White House,” John Zimmerman nói.
Theo thống kê của hiệp hội gà Tây, mỗi năm có khoảng 40 triệu con gà Tây hiện diện trên bàn tiệc Lễ Tạ Ơn của người Mỹ. Chỉ có hai trong số 40 triệu đó may mắn được chọn mang đến White House cho lễ xá tội và sau đó quay trở về.
Khi tổng thống Hoa Kỳ ân xá cho ai đó, nghĩa là mạng sống của họ được cứu. Dù chỉ đến thời Tổng thống George H.W. Bush, xá tội gà Tây mới chính thức là truyền thống ở White House, nhưng theo lịch sử thì nó đã có mặt từ hơn 100 trăm trước.
Nếu nói về ý nghĩa của từ ngữ, thì xá tội gà Tây chỉ mang tính tượng trưng, vì con gà Tây không phải là tội phạm để tổng thống “ân xá.” Cho nên đây chỉ là một sự kiện vui trong ngày Lễ Tạ Ơn, nhằm nhắc nhớ về một chiều dài lịch sử của nước Mỹ.
