NGUYỄN ĐỨC CƯỜNG, L.Ac., Ph.D
Dẫn nhập
Rau giấp cá, như tên gọi, có mùi hơi tanh của loài cá, cũng vì thế, người Việt Nam chúng ta còn gọi là rau diếp cá, và người Trung hoa gọi là Ngư Tinh thảo, tên khoa học là Houttuynia Cordata Thumb.
Rau thường mọc ở những nơi ẩm thấp, nhiều bóng mát, có chiều cao từ 20 đến 80 cm, trông giống hình quả tim. Cũng vì thế, tiếng Anh gọi lá rau giấp cá là Heartleaf (lá quả tim), Lizard Tail (lá đuôi thằn lằn), hoặc Fishwort (rau Cỏ Cá). Trong khi đó, một tự điển Bách khoa Dược thảo cổ xưa của Trung Hoa do danh y Lý Thời Trần biên soạn vào đầu thế kỷ thứ 16, có tên là “Bản Thảo Cương Mục” lại gọi rau giấp cá là trấp cá, có hoa màu vàng chanh, chỉ nở vào mùa Hè. Lá mà chúng ta thường thấy tại các ngôi chợ có kích thước nhỏ, nhưng trong thực tế ngoài thiên nhiên, lá có thể dài tới gần 1 tấc và rộng khoảng 8 cm.
Trong khoa ẩm thực Việt Nam, giấp cá thường có mặt bên cạnh các loại rau khác trong các đĩa rau sống ở các nhà hàng, đặc biệt trong các ăn món ăn truyền thống như bánh xèo, thịt bò nhúng dấm, cá nướng…
Rau giấp cá được trồng nhiều ở các quốc gia Á châu khác như Ấn độ, Đại hàn, miền Nam Trung quốc, Nhật bản, Thái lan, Miến điện… nhưng có lẽ nhiều nhất là ở Việt Nam, thậm chí mọc ngoài hoang dã. Theo kinh nghiệm dân gian người Việt, giấp cá không chỉ là thực phẩm, loại rau này còn là một dược thảo độc đáo!
Rau giấp cá trong nhãn quan Đông y
Theo Đông y, rau giấp cá có vị chua, đồng thời cũng có vị hơi tanh, tính mát, tác động trực tiếp vào can và phế, tức là gan và phổi. Có khả năng thanh nhiệt, hạ sốt, giải độc, làm thoát mủ trong các trường hợp mụn nhọt độc, tốt cho làn da mặt, lợi tiểu, giảm phù nề, chữa đau mắt, chữa bệnh viêm tai giữa mãn tính, chống sưng và chống nhiễm trùng, và đặc biệt là chữa bệnh trĩ rất hiệu quả…
Nhân đây, người viết xin ghi lại một số kinh nghiệm dân gian điển hình trong việc dùng rau Giấp cá chữa bệnh như sau:
Táo bón
Dùng khoảng 10 grams lá rau, rửa thật sạch rồi xay nhuyễn với nước, uống mỗi ngày một lần.
Viêm tắc tuyến sữa
Viêm tắc tuyến sữa là một vấn đề mà một số các phụ nữ nuôi con bằng sữa mẹ, nhất là sau khi sinh nở có thể gặp phải. Nguyên nhân gây ra có thể do người mẹ bị căng thẳng tinh thần, hoặc bị cảm sốt, hoặc là sữa còn đọng lại sau khi cho con bú không được nặn ra hết, nên gây tắc nghẽn. Triệu chứng là người mẹ rất đau nhức ở bầu sữa, cần điều trị ngay trong vòng 48 giờ đồng hồ, nếu không, sữa đọng lại bên trong có thể hư hoại tạo thành các khối mủ, lúc đó thì việc điều trị sẽ phức tạp hơn nhiều.
Trong trường hợp này, một bài thuốc Đông y dùng rau giấp cá rất hiệu quả như sau:
Dùng 30 grams rau giấp cá khô, kết hợp với 10 quả táo đỏ (hồng táo). Cho vào siêu bq chén nước sắc còn một chén. Chia làm hai lần uống trong ngày.
Phương thuốc này có thể dùng phối hợp cùng các phương pháp điều trị khác.
Mắt bị sưng đỏ do nhiệt
Dùng rau giấp cá tươi, trụng nước sôi một chút, để nguội rồi giã nát, sau đó bọc vào hai miếng gạc, rồi đắp lên mắt trước khi đi ngủ. Loại rau này cũng đã được các bác sĩ chuyên khoa mắt tại Việt Nam bào chế thành một loại thuốc nhỏ mắt chữa bệnh viêm loét giác mạc (corneal ulcer) do trực khuẩn mủ xanh gây ra rất công hiệu, tỷ lệ bệnh nhân được chữa lành đạt hơn 83%.
Kiết Lỵ
Ngoài ra, rau giấp cá còn được kết hợp với hai dược thảo khác là Xuyên Tâm Liên và Hoàng Bá để chữa bệnh Kiết lỵ.
Nhiễm trùng đường tiểu (Urinary Tract Infection – UTI)
Rau giấp cá có thể được dùng trong các trường hợp nhiễm trùng đường tiểu, tiểu tiện gắt và đau nóng. Công thức trị liệu như sau:
Dùng 50 grams rau giấp cá, kết hợp với 50 grams rau má, 10 grams lá Mã đề, xay nhuyễn bằng máy xay sinh tố với một bát nước sạch, sau đó lọc lấy nước uống mỗi ngày hai lần. Mỗi lần dùng liều lượng các loại rau như trên, từ ba đến năm ngày liên tiếp.
Trĩ
Dùng 30 grams lá rau giấp cá tươi, rửa bằng nước muối, sau đó giã nát rồi đắp vào vùng trĩ rồi băng lại, mỗi ngày một lần. Đồng thời, xay nhuyễn 50 grams lá tươi cùng với một chén nước bằng máy xay sinh tố, lọc lấy nước, chia làm hai phần uống trong ngày.
Trong trường hợp trĩ gây xuất huyết, chúng ta có thể kết hợp 30 grams rau giấp cá với một dược thảo khác tên là Bạch cập – 15 grams, nấu uống mỗi ngày, từ ba đến năm ngày.
Mụn
Tuyến bã nhờn dưới da, vốn có nhiệm vụ giúp làn da luôn giữ được một độ ẩm cần thiết, nhờ đó sẽ ngăn ngừa được tình trạng khô da, ngăn ngừa sự hình thành các nếp nhăn, và ngăn ngừa sự lão hóa. Nhưng nếu tuyến bã nhờn hoạt động mạnh quá, cộng với bụi bặm kết bám bên ngoài bề mặt da, sẽ tạo điều kiện tốt để các vi khuẩn trú ngụ và phát triển thành mụn.
Rau giấp cá là một dược thảo có khả năng chống nhiễm khuẩn, giải độc, giải nhiệt, nâng cao sức đề kháng và làm mát da. Trong lĩnh vực thẩm mỹ, loại rau này có tác dụng hữu hiệu với các nốt mụn nhọt bị sưng tấy đỏ.
Trước khi đi ngủ, chúng ta cần làm sạch da mặt, sau đó, lấy vài lá rau giấp cá rửa sạch, giã nát rồi đắp lên mụn nhọt, băng lại, sáng dậy lấy ra rồi rửa mặt bằng nước ấm. Nếu quý vị kiên trì làm đều đặn, sẽ khỏi mụn.
Vì sao rau giấp cá có được những khả năng trên?
Theo giải thích của Đông y, rau giấp cá có tính mát, có đặc tính thanh nhiệt, giải độc, chống sưng và chống nhiễm trùng, do đó, dùng để chữa bệnh trĩ rất hiệu quả.
Nếu giải thích theo Tây y, trong rau giấp cá có một chất tên là Dioxy-Flavonon, có thể giúp các vi mạch (mạch máu nhỏ li ti) ở vùng bị trĩ không bị rách, bị vỡ, ngăn ngừa xuất huyết. Ngoài ra, rau Giấp cá còn có tác dụng chống sưng, góp phần đáng kể vào việc thu nhỏ lại những cơ vòng ở vùng trĩ. Rau giấp cá cũng có thể giúp điều trị bệnh tiểu tiện đau rát, giải nhiệt và lợi tiểu do có chất Quercitrin, đồng thời có thể trị viêm tuyến vú do có chất Houttuynin Bisulphate Natri.
Rau giấp cá trong nhãn quan Tây y
Các nghiên cứu của Tây y trong nhiều năm qua cũng khám phá ra là rau giấp cá có khả năng chống vi trùng, chống ký sinh trùng và chống cancer. Đây là một trong những tác dụng quan trọng của rau giấp cá.
Kết quả một công trình nghiên cứu đáng lưu ý của đại học Y khoa Koah-siung, Đài loan cho thấy, những thành phần hóa chất thiên nhiên trong rau giấp cá có tác dụng ức chế sự sinh sản của một loại virus mang tên Herpes Simplex. Loại virus này gây nên chứng mụn nước, tức là các blister, rồi gây lở loét và đau đớn ở vùng miệng cũng như nhiều nơi khác trong cơ thể, kể cả vùng sinh dục. Họ nhận thấy là rau giấp cá có thể chữa được bệnh này.
Cũng từ công trình nghiên cứu của Đại học Koah-siung, người ta còn thấy rằng rau giấp cá có khả năng ngăn chặn sự phát triển của năm loại tế bào Ung thư máu (leukemia).
Với những bệnh nhiễm trùng như viêm loét giác mạc, viêm tai giữa mãn tính, bệnh kiết lỵ, các cuộc khảo sát cũng cho thấy rau giấp cá có những khả năng nhất định nhờ các yếu tố sau:
Trong rau có một chất kháng sinh tên là Decanoyl-Acetal-dehyd, có khả năng chống lại các vi khuẩn như: tụ cầu vàng (staphylo-coccus), liên cầu khuẩn (strepto-coccus), trực khuẩn bạch cầu (bacillus), trực khuẩn Lỵ (E.Coli), xoắn khuẩn (Leptospira).
Ngoài ra, rau giấp cá còn có tác dụng đối kháng với siêu vi trùng bệnh sởi, bệnh cúm và phần nào với virus HIV, vì có thể tác động vào vỏ bọc protein của loại virus này. Các nghiên cứu trên còn đi đến kết luận là rau giấp cá còn có khả năng diệt ký sinh trùng và nấm.
Về năng lực chống lão hóa, theo một bản tường trình của viện Đại học Y Dược Toyama – Nhật Bản, sau khi nghiên cứu khả năng chống lão hóa của 12 loại dược thảo, họ nhận thấy rau giấp cá là một cá là một trong 4 loại rau quả chống oxy hóa mạnh mẽ nhất. Vì loại rau này hàm chứa một hợp chất tên là Quercetin, có khả năng loại trừ những phân tử tự do “cứng đầu” nhất. Điều này cho thấy, rau Giấp cá cũng là một tác nhân mạnh mẽ duy trì tuổi trẻ và sức khỏe cho mọi người.
Kết luận
Từ những nhận định trên, chúng ta thấy, không chỉ là một loại rau bổ dưỡng, rau giấp cá có nhiều tác dụng trị liệu hơn là mọi người nghĩ. Bên cạnh đó, với khả năng chống lão hóa rất mạnh, rau giấp cá có thể loại trừ những phân tử tự do độc hại trong cơ thể, giúp giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư và nhiều bệnh nan y khác.
