HÀ GIANG
“Nếu không có tiếng hát Khánh Ly thì chúng ta có những gì, còn gì?”
Nếu chỉ được chọn một câu để nói về người ca sĩ đã cống hiến gần cả cuộc đời cho âm nhạc, thì tôi xin chọn câu nói trên của MC Lê Đình Ysa trong “Đêm mừng Khánh Ly 80 tuổi” được nhóm bạn trẻ Nina Hòa Bình Lê, Ann Phong, Lê Đình Ysa, Nguyễn Lập Hậu & Jimmy Nhựt Hà… tổ chức vào tối thứ Sáu 7/3/2025 tại quận Cam, Nam California.
60 năm đi hát là 60 năm Khánh Ly trở thành người đồng hành thầm lặng của biết bao thế hệ người Việt, giúp chúng ta chuyên chở biết bao kỷ niệm. Tiếng hát Khánh Ly không chỉ ở cạnh chúng ta trong khi vui, mà còn sát cánh bên ta trong lúc buồn, khi phải đối diện với niềm tuyệt vọng, hay sự cô đơn trơ trụi nhất của phận người.
Thật vậy! Hình như ít kỷ niệm nào của chúng ta không thấp thoáng tiếng hát Khánh Ly. Và biết bao câu hát của Khánh Ly đánh thức được trong ta những kỷ niệm tưởng đã vùi sâu trong tâm trí?
—
Khi chúng tôi đến với “Đêm mừng Khánh Ly 80 tuổi”, thì khu được gọi là Sculpture Garden của Bowers Museum ở Santa Ana đã khá đông. Ánh sáng lung linh làm ấm bầu trời sáu giờ tối California, dù đã vào Xuân, nhưng vẫn lạnh. Chào đón mọi người là bức “sculpture” lớn, gồm những mẫu tự làm nên tên Khánh Ly, trên đó dán đầy hình ảnh và bài viết ghi lại sinh hoạt và hành trình của người ca sĩ vừa tròn 80 tuổi đời. Một tác phẩm trang nhã góp phần tạo nên không khí đặc thù của buổi tiệc.
Theo đề nghị của ban tổ chức, đa số khách đến dự, cả nam lẫn nữ, đều mặc áo dài Việt Nam. Mọi người hoặc xúm xít trò chuyện, hoặc bận rộn chụp hình với nhau và với nhân vật chính. Nhưng trong không khí lễ hội ấy, chẳng hiểu sao tôi thấy bần thần với cảm nhận hình như có nét đăm chiêu thấp thoáng đâu đó trên khuôn mặt của cả Khánh Ly lẫn vài người trẻ trong ban tổ chức.
Thính phòng chật ních khi mọi người kéo nhau vào để nghe Khánh Ly hát và “hát cùng Khánh Ly.” Nhìn những tấm phông lớn trước mặt, tôi chưa hết bần thần thì tiếng hát Khánh Ly thời còn là “nữ hoàng chân đất” bỗng vang lên, khi ban tổ chức cho chiếu khúc phim ngắn, mở đầu bằng một buổi trình tại Quán Văn vào đầu năm 1968.
Không gian chùng lại một giây rồi tiếng hát đầy âm hưởng ngày xưa bao phủ thính phòng, mang đến cho khán giả cảm giác dễ chịu. Chất giọng quen thuộc: khàn khàn, trầm ấm, chậm rãi và bình thản chỉ có ở một người từng trải của Khánh Ly, đặc biệt đêm nay như ném tung người tham dự vào vùng kỷ niệm. Kỷ niệm của từng người và ký ức của tập thể. Ký ức mà chúng ta, có lẽ từ ngày rời xa Việt Nam, dù chỉ trong vô thức, đi đâu cũng mang theo trong tâm khảm. Ký ức tưởng chừng ngủ yên, nhưng chỉ chờ đúng dịp là bất thần trỗi dậy. Quanh tôi, nhiều người nhắm mắt như muốn đắm hẳn mình vào cái thời thanh xuân xa xưa của cả mình lẫn người ca sĩ mình yêu mến.
Nhưng chỉ vài phút sau những đôi mắt ấy mở lớn, cùng hướng lên sân khấu, khi màn trình diễn những bản nhạc Trịnh Công Sơn đã làm nên tên tuổi Khánh Ly của Hân Holidays và các bạn trẻ được vỗ tay nồng nhiệt…
Và khán giả sững sờ khi được MC Lê Đình Ysa cho biết ban tổ chức và gia đình Khánh Ly vừa trải qua những ngày lo âu, vì Khánh Ly vừa bị tai biến mạch máu nhẹ, phải nằm bệnh viện sáu ngày, mới được xuất viện cách đó hai hôm.
Mọi người đồng loạt đứng lên chào khi Khánh Ly được hai người đỡ hai bên dìu lên sân khấu. Dáng dấp vẫn thanh lịch, nhưng bước chậm vì chân đi chưa vững, Khánh Ly cúi đầu chào khán giả, rồi chu đáo ra dấu mời mọi người an vị, trước khi ngồi xuống ghế.
“Tôi không biết mình phải bắt đầu như thế nào? Vì có quá nhiều điều mình muốn nói và không muốn nói…”
Vừa nói vừa ngừng lại để thở, vẻ mệt thoáng trên khuôn mặt, nhưng giọng Khánh Ly vẫn rõ ràng, dù có lúc run run… đứt quãng vì xúc động.
“Hôm nay tôi được 80 tuổi…” Khánh Ly bắt đầu.
“Ở cái tuổi này… chỉ mới cách đây một tuần lễ thôi, tôi tưởng là tôi không được gặp các anh chị nữa.”
“Tôi nói với con tôi, nói con ở đây với mẹ, tại vì mẹ có thể đi bất cứ lúc nào. Và tôi đã nằm trong bệnh viện được sáu ngày rồi. Ngày hôm nay con tôi nó cũng không muốn cho tôi đến, nó sợ là tôi chịu không nổi. Thì tôi mới nói với con tôi tôi nói tôi chỉ muốn cho con tôi nó hiểu… Một người phải như thế nào thì mới được mọi người thương…”
Tôi muốn các con tôi phải hiểu điều đó bởi vì không phải một mình tôi mang ơn mọi người mà tôi muốn các con tôi cũng phải mang ơn mọi người đã góp tất cả những gì đẹp đẽ nhất cho mẹ nó trong suốt 60 năm… Hôm nay tôi phải đến, sống chết cũng phải đến, hát được hay không hát được thì tôi cũng phải đến…
Tôi nói thật là đứng còn chưa vững nữa, nhưng mà tôi sẽ cố gắng, tại vì các anh chị nghe tôi cũng 60 năm, 70 năm rồi, nghe nhiều cũng chán… cho nên thôi ráng đi, chúng ta nghe nhau lần nữa…”
“Tôi phải chết, sống chết cũng phải đến…” Những lời trần tình ấy lại thêm một lần làm không gian chùng xuống.
-“Mới xuất viện hai ngày mà vẫn cố gắng đến. Khánh Ly trân trọng khán giả quá!” Một người ngồi cạnh tôi phàn nàn mà giọng nghe đầy trân quý.
Không chỉ trân trọng, mà Khánh Ly, dù mới qua cơn thập tử nhất sinh, tối hôm ấy đã nhất quyết đến với mọi người để tỏ lòng tri ân. Đó là tấm lòng, là cách sống của một người đã cùng Trịnh Công Sơn mang thông điệp “sống trong đời sống cần có một tấm lòng” reo rắc khắp nơi và đi vào lòng hàng triệu người.
Khánh Ly ơi, người cần phải tri ân chính là chúng tôi, những người đã nhờ lời ca của Trịnh Công Sơn và tiếng hát của Khánh Ly mà thấy lại được góc phố Sài Gòn, con đường đất đỏ, mái tranh ở làng quê, tìm lại được những lúc da diết nhớ người yêu, những đêm lo âu nghe tiếng đại bác… Tiếng hát Khánh Ly với chúng tôi không chỉ là một phần của ký ức, mà là một phần của cuộc đời.
Tâm sự xong, Khánh Ly bắt đầu hát, lúc một mình, lúc cùng người phụ họa.
…Nắng có còn hờn ghen môi em
Mưa có còn buồn trong mắt trong
Từ lúc đưa em về
Là biết xa nghìn trùng…
“Nếu chúng ta đưa nhau về mà biết xa, xa nghìn trùng thì chúng ta có đưa không?”
…Ru từng ngọt bùi đã qua
Ru người lận đận héo khô
Yêu em, yêu thêm tình phu.
Yêu em lòng chợt từ bi bất ngờ…
“Tôi nghĩ là có lẽ chỉ có người khi đưa người, biết xa nghìn trùng mà vẫn đưa, chỉ có những người có tấm lòng như thế thì mới có thể yêu em yêu thêm tình phụ, mới có thể yêu em lòng chợt từ bi bất ngờ…”
Ngày xưa mỗi khi đi hát Khánh Ly hát một hơi mười mấy bài không nghỉ. Đêm nay Khánh Ly cũng hát nhiều dù chỉ điểm qua mỗi bài vài câu. Giọng không còn được như xưa, nhưng Khánh Ly đã vận hết sức bình sinh để làm tròn từng câu từng chữ. Xen kẽ với tiếng hát là những lời tâm sự, là chia sẻ nhân sinh quan, là nói như chưa bao giờ được nói, như sẽ không còn dịp để nói…
Khán giả có người hát theo, có người cố cầm nước mắt khi thấy giọng người ca sĩ mình hâm mộ và quý yêu ngập ngừng… đứt quãng. Người bạn ngồi bên tôi nãy giờ thừ người lạc vùng ký ức, giờ kín đáo lấy khăn lau nước mắt, và trong bóng tối của thính phòng tôi thấy những đôi mắt khác cũng long lanh…
Không khóc, nhưng đêm ấy nghe Khánh Ly hát tôi lần lượt sống lại cảm xúc của nhiều giai đoạn cuộc đời.
Như lần nói dối nhà để theo bạn đi nghe nữ hoàng chân đất hát ở Hội quán Cây tre ngày nào.
Rồi một lần kia khăn gói đi xa
Tưởng rằng được quên thương nhớ nơi quê nhà
Lòng thật bình yên mà sao buồn thế
Giật mình nhìn tôi ngồi khóc bao giờ…
Như ngày bố đi làm về muộn, mang cho chúng tôi cái máy cassette và cuốn băng Ca khúc Da vàng. Rồi buổi tối hôm ấy, thay vì bắt mỗi đứa ngồi một góc để làm homework, bố cho tụi tôi xúm xít nghe đi nghe lại những “Người con gái Việt Nam da vàng,” “Huế, Sài Gòn, Hà Nội,” “Đêm nghe tiếng đại bác,” rồi cười vui khi cả bọn chúng tôi cùng nghêu ngao hát theo Khánh Ly bài “Những vòng tay lớn.”
…Rừng núi dang tay nối lại biển xa
Ta đi vòng tay lớn mãi để nối sơn hà
Mặt đất bao la, anh em ta về
Gặp nhau mừng như bão cát quay cuồng trời rộng
Bàn tay ta nắm nối tròn một vòng Việt Nam…
Như thưở bơ vơ trong trại tị nạn Indiantown Gap vào cuối năm 1975, tôi lịm người trong nỗi nhớ nhà, khi được nghe Khánh Ly hát trên sân cỏ với một người Mỹ mà sau này tôi mới biết tên là Richard Fuller, có tên tiếng Việt là Phú.
Ðêm nay hòa bình sao mắt mẹ chưa vui
Mẹ hãy ra xem đường phố ngập người
Ðêm nay hòa bình mắt mẹ buồn như kinh
Lời kinh đêm ru căn nhà lạnh
Ru me một mình
Ru mẹ một mình ôm bóng đêm…
Trong không gian trang trọng và đầm ấm tình người, “Đêm mừng Khánh Ly 80 tuổi” không chỉ là sự tri ân khán giả dành cho một giọng ca huyền thoại, mà còn là dịp để những ai mang trong tim tiếng hát đó được nhắc nhở những kỷ niệm sâu đậm nhất trong cuộc đời mình.
Dù vừa trải qua cơn bệnh, Khánh Ly vẫn cố đến với mọi người, vẫn hát, và quan trọng hơn, tâm sự và nhắn nhủ với chúng ta về ý nghĩa của cuộc đời, ý nghĩa đó chính là tình người.
Sống trong đời sống cần có một tấm lòng
Để làm gì em biết không?
Để gió cuốn đi
Vâng! Chỉ để gió cuốn đi.
Gió ơi, đêm nay và những đêm sau nữa, hãy tiếp tục đưa những lời trần tình của Khánh Ly, một người trong tim tràn ắp tình thương yêu và lòng tri ân đến khắp nơi…
Và cũng xin gió gửi đến người ca sĩ đã 60 năm chuyên chở kỷ niệm cho đời lời tri ân sâu sắc nhất, của những người có dịp và không có dịp tham dự “Đêm mừng Khánh Ly 80 tuổi”…
Vì “ngày sau sỏi đá cũng cần có nhau!”
HG
Tháng Ba, 2025
Cùng một tác giả: https://www.toiyeutiengnuoctoi.com/category/tac-gia/a-to-h/ha-giang/
