Trong thời đại số hóa, việc rò rỉ dữ liệu đã trở nên quá phổ biến, khiến nhiều người cảm thấy bất lực trong việc bảo vệ thông tin cá nhân. Hàng tỷ tài khoản Yahoo, Equifax, và gần đây nhất là vụ rò rỉ dữ liệu của công ty National Public Data, đã phơi bày tên, địa chỉ, số an sinh xã hội, và vô số thông tin nhạy cảm khác ra ngoài vòng pháp luật.
Vậy, liệu việc bảo vệ dữ liệu cá nhân có phải là một cuộc chiến đã thua? Các chuyên gia khẳng định là không. Mặc dù chúng ta không thể kiểm soát hoàn toàn việc dữ liệu của mình đi về đâu, nhưng vẫn có nhiều cách để giảm thiểu rủi ro. Bài viết này sẽ tập trung vào một trong những cách hiệu quả nhất: hạn chế cung cấp thông tin cá nhân ngay từ đầu.
Dữ liệu nào quan trọng nhất?
Không phải tất cả dữ liệu đều có giá trị như nhau. Số thẻ tín dụng có thể thay đổi được, nhưng ngày sinh thì không. Steve Grobman, giám đốc công nghệ tại McAfee, khuyên chúng ta nên ưu tiên bảo vệ những dữ liệu không thể thay đổi dễ dàng như số an sinh xã hội, ngày sinh, và số giấy phép lái xe. Hãy tự hỏi: “Nếu thông tin này rơi vào tay kẻ xấu, tôi có thể khắc phục hoàn toàn hậu quả không?” Nếu câu trả lời là không, hãy đặc biệt cẩn trọng khi cung cấp thông tin đó.
Ai thực sự cần dữ liệu của bạn?
Các cơ quan chính phủ hoặc tổ chức tín dụng có lý do chính đáng để yêu cầu số an sinh xã hội hoặc ngày sinh của bạn, và bạn cũng có lý do chính đáng để cung cấp chúng, chẳng hạn như khi làm hộ chiếu hoặc vay thế chấp. Tuy nhiên, nhiều trường hợp khác, việc yêu cầu thông tin cá nhân không cần thiết.
Liệu cửa hàng thời trang yêu thích của bạn có thực sự cần ngày sinh của bạn để đăng ký thẻ thành viên? Hay liệu bác sĩ có cần số an sinh xã hội của bạn để khám bệnh? Kimberly Palmer, chuyên gia tài chính cá nhân tại NerdWallet, chia sẻ kinh nghiệm của mình: cô ấy luôn bỏ trống ô số an sinh xã hội trên các mẫu đơn y tế và chưa bao giờ gặp vấn đề gì. “Hãy luôn đặt câu hỏi khi được yêu cầu cung cấp dữ liệu mà có vẻ không cần thiết”, Palmer khuyên.
Nguyên tắc “cần biết mới cung cấp”
Chúng ta thường có xu hướng điền vào các mẫu đơn một cách máy móc, cung cấp thông tin cá nhân cho bất kỳ ai yêu cầu. Derek Kravitz, phó tổng biên tập tại Consumer Reports, nhấn mạnh: “Chỉ nên cung cấp thông tin khi thực sự cần thiết”. Trước khi cung cấp bất kỳ thông tin nào, hãy suy nghĩ kỹ. Đừng để bị cuốn vào tâm lý “cho có lệ” hoặc sợ bị từ chối.
Cảnh giác với các cuộc gọi, tin nhắn, và email lạ
Các chuyên gia cảnh báo rằng các cuộc gọi, tin nhắn và email lạ mà mình không mong muốn là dấu hiệu cảnh báo của lừa đảo. Đừng bao giờ cung cấp thông tin cá nhân cho những người liên hệ với bạn theo cách này. Nếu bạn cho rằng yêu cầu có thể là chính đáng và đến từ một nguồn đáng tin cậy, hãy tự mình liên hệ với họ qua trang web chính thức hoặc số điện thoại được in trên giấy tờ của bạn. “Đừng bao giờ tương tác với người liên hệ với bạn trước”, Steve Grobman khuyên. “Đừng nhấp vào các liên kết trong email.” Nếu thông báo có vẻ khẩn cấp, càng có lý do để nghi ngờ đó là lừa đảo. “Trong những tình huống này, bước đầu tiên là dừng lại”, Grobman nói. “Hầu như không có việc gì trên đời này đòi hỏi phải hành động ngay lập tức.”
Hai nguyên tắc bổ sung để bảo vệ dữ liệu
- Xác thực đa yếu tố: Kích hoạt xác thực đa yếu tố (multi-factor authentication) bất cứ khi nào có thể. Đây là một biện pháp bảo mật quan trọng giúp ngăn chặn kẻ gian truy cập vào tài khoản của bạn ngay cả khi chúng biết tên người dùng và mật khẩu.
- Trình quản lý mật khẩu: Sử dụng trình quản lý mật khẩu để tạo và lưu trữ các mật khẩu phức tạp, duy nhất cho mỗi tài khoản. Tránh sử dụng các mật khẩu đơn giản, dễ đoán hoặc sử dụng chung mật khẩu cho nhiều tài khoản.
Tóm lại, bảo vệ dữ liệu cá nhân không phải là một nhiệm vụ bất khả thi. Bằng cách áp dụng các nguyên tắc trên, chúng ta có thể giảm thiểu rủi ro và chủ động bảo vệ thông tin của mình trong thời đại số. Hãy nhớ rằng, dữ liệu của bạn là của bạn, và bạn có quyền kiểm soát nó.
