Dạo gần đây, nhiều người, đặc biệt là giới trẻ, có xu hướng né tránh tin tức. Không phải họ không quan tâm đến những gì đang diễn ra trên thế giới, mà là có quá nhiều thứ diễn ra khiến họ mệt mỏi, choáng ngợp, và đôi khi, sợ hãi.
Hiện tượng này không chỉ diễn ra ở Mỹ mà còn là một xu hướng toàn cầu. Một nghiên cứu gần đây của Viện Nghiên cứu Báo chí Reuters cho thấy 39% người được hỏi cho biết họ cố tình né tránh tin tức, tăng 10% so với năm 2017. Vậy điều gì đang xảy ra? Và chúng ta, những người làm báo, phải làm gì để thu hút lại sự chú ý của độc giả, đặc biệt là thế hệ trẻ?
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này. Thứ nhất, lượng thông tin khổng lồ, đặc biệt trên mạng xã hội, khiến người ta bị ngộp. Mỗi ngày, chúng ta bị “bắn phá” bởi hàng loạt tin tức, từ những sự kiện quan trọng đến những chuyện vụn vặt, khiến việc chọn lọc thông tin trở nên khó khăn. Cảm giác như bị cuốn vào một dòng chảy bất tận của thông tin, không biết đâu là điểm dừng. Giống như anh Dave Ayres, một người cha ở Leeds, Anh, đã chia sẻ, anh từng xem tin tức mỗi sáng, nhưng giờ thì “không thể chịu đựng được nữa”. Quá nhiều thông tin tiêu cực, quá nhiều vấn đề nan giải mà bản thân anh không thể làm gì được.
Thứ hai, tin tức ngày nay thường tập trung vào những vấn đề tiêu cực, gây ra cảm giác bất lực và lo lắng. Ai cũng muốn được sống trong một thế giới tươi đẹp, nhưng khi mở báo ra, chúng ta lại thấy chiến tranh, thiên tai, dịch bệnh, tội ác… Những thông tin này, dù quan trọng, nhưng nếu được “nhồi nhét” liên tục, sẽ khiến người ta cảm thấy bi quan, chán nản. Một độc giả đã chia sẻ với tờ Guardian: “Chúng tôi cần cảm thấy được nâng đỡ, được khích lệ và hy vọng, chứ không phải bị áp bức và sợ hãi.”
Thứ ba, sự thiếu tin tưởng vào các cơ quan báo chí cũng là một yếu tố quan trọng. Trong thời đại bùng nổ thông tin, việc phân biệt thật giả trở nên khó khăn hơn bao giờ hết. Nhiều người trẻ, lớn lên cùng internet, có xu hướng nghi ngờ tính khách quan của báo chí truyền thống. Họ cho rằng báo chí bị chi phối bởi các thế lực chính trị, kinh tế, và không còn phản ánh đúng sự thật.
Vậy chúng ta phải làm gì? Rõ ràng, chúng ta không thể cứ tiếp tục làm theo cách cũ. Chúng ta cần phải thay đổi, phải thích nghi với xu hướng mới.
Một số tờ báo trên thế giới đã bắt đầu thử nghiệm những cách làm mới. Tờ eldiario.es của Tây Ban Nha, sau khi nhận thấy nhiều độc giả phàn nàn về “sự mệt mỏi vì tin tức”, đã cho ra mắt một sản phẩm mới, tập trung vào những tin tức tích cực, những câu chuyện về sự tiến bộ và giải pháp. Tờ Dagens Nyheter của Thụy Điển cũng đang cố gắng đưa thêm những bài viết tích cực, ngay cả khi nói về những chủ đề khó khăn.
Có một số hướng đi mà báo chí Việt Nam có thể tham khảo:
- Tập trung vào chất lượng hơn số lượng: Thay vì đăng tải quá nhiều tin tức, chúng ta nên chọn lọc kỹ càng, tập trung vào những tin tức thực sự quan trọng và có giá trị.
- Đa dạng hóa nội dung: Bên cạnh những tin tức “nóng”, chúng ta nên chú trọng đến những bài viết phân tích sâu sắc, những câu chuyện đời thường, những thông tin hữu ích cho cuộc sống.
- Tăng cường tương tác với độc giả: Lắng nghe ý kiến của độc giả, giải đáp thắc mắc, tạo ra một cộng đồng độc giả gắn kết.
- Minh bạch hóa quy trình sản xuất tin tức: Giải thích cho độc giả hiểu vì sao chúng ta chọn đăng tải tin tức này, nguồn tin từ đâu, để tăng cường sự tin tưởng.
- Sử dụng công nghệ một cách thông minh: Cá nhân hóa trải nghiệm đọc báo, gợi ý những tin tức phù hợp với sở thích của từng độc giả, nhưng đồng thời phải tránh tạo ra “phòng echo”, nơi người đọc chỉ tiếp xúc với những thông tin họ muốn nghe.
Tóm lại, việc người trẻ quay lưng với tin tức là một thách thức lớn đối với truyền thông báo chí. Tuy nhiên, đây cũng là cơ hội để chúng ta nhìn lại chính mình, thay đổi và phát triển. Chúng ta cần phải nỗ lực hơn nữa để giành lại sự tin tưởng và quan tâm của độc giả, đặc biệt là thế hệ trẻ, những người sẽ định hình tương lai của đất nước.
