HAI DỐT
Là người Việt mà không biết, không hiểu chữ “tài xế” thì rất đáng bị…phạt một chầu cơm tấm Thành hay Kiều Giang, hoặc một chầu cà phê Gypsy.
Nhưng là người Việt, không phải ai cũng hiểu nguồn gốc của chữ tài và chữ xế.
Yes!
Hai tui nói là “không phải ai” nghĩa là cũng có người biết nhưng đa số là… không biết!
Xế đương nhiên có nghĩa là chiếc xe rồi. Nhưng tại sao xế lại là xe? Các bạn đừng kiếm trong tự điển Việt Nam, không có cuốn nào chép chữ “xế nghĩa là xe” đâu.
Trong chữ Hán, chữ Xa [車] nghĩa là xe, chiếc xe. Những người học chữ Nho thường đọc là Xa giống như người Tàu. Vì vậy nên có xa phu [người đánh xe ngựa], thiết vận xa [xe tăng, xe thiết giáp]… Nhưng từ xa tiếng Tàu thành ra chữ xe tiếng Việt con đường đi quá xa xôi!
Tiền nhân người Sài Gòn và miền Nam, khi di cư vô đất này phần lớn là những người ít học, ít chữ Nho; và nếu có nhiều chữ thì chỉ chiếc xe mà nói là xa chắc cũng không mấy người hiểu! Do đó, tiền nhân chúng ta Việt hóa ngay tiếng nói của người Quảng Đông, là những người Hoa sống đông đúc ở miền Nam và có mối quan hệ thân tình với hàng xóm. Họ buôn bán khắp hang cùng ngõ hẻm, tới mức có người nói rằng “đâu có khói là có người Tàu”.
Để có thể mua thiếu chú Xồi, thím Ba một chai Tàu Vị Yểu, một chén nước mắm, một xị dầu hôi, một cuộn chỉ…thì phải nói giống giống như chú thím nói thì chú thím mới hiểu. Và từ đó mà có nhiều tiếng Việt hóa từ tiếng nói của chú thím! Mà xế thành xe là một.
Các bạn đừng hỏi Hai tui vì sao tỉnh Quảng Đông ở sát miền Bắc Việt Nam mà người Quảng Đông lại sống đông đúc ở Chợ Lớn thay vì các tỉnh miền Bắc? Tại sao kêu họ là “chú Ba”? Chuyện này dài lắm, nếu có dịp Hai tui sẽ kể, chớ trong bài này thì không phù hợp.
Người Quảng Đông không nói xe là xa mà nói là xế. Chữ này qua lỗ tai rồi chạy ra miệng mấy ông Ngũ Quảng vốn rất “trọ trẹ” thành ra xe. Và tiếng Việt từ đó có chữ xe.
Chữ xế vẫn còn tồn tại như tài xế, quái xế…nhưng chữ xe chiếm ưu thế hơn, vì đã là tiếng Việt. Riêng những người thích Tàu hơn thì vẫn là xa. Thôi thì ai thích gì nói nấy, miễn đừng “ép” nhau phải nói thứ tiếng của mình mà vỗ ngực xưng là “ưu việt” hơn thì được rồi.
Còn chữ tài thì sao?
Tài có nhiều nghĩa. Đó là tài năng, tài giỏi, tài còn là tiền bạc, của cải…có thể tra bất cứ tự điển tiếng Việt nào cũng có. Chữ tài có gốc chữ Hán mà chúng ta thường nghe là chữ đại. Người Tàu và những người sính Nho thì đọc theo âm Tàu là tá như tá rẩn nghĩa là đại nhân.
Nhưng chữ tài mà Hai tui nói ở đây, các bạn có tra một ngàn lẻ một cuốn tự điển cũng hổng thấy! Bởi vì sách vở được toàn các “chiên da” hay “giáo sư tiến sĩ” thường được dân gọi tắt là “giáo sĩ” [nhưng không biết bằng cấp thiệt hay bằng giả] soạn nên họ “bỏ qua” hoặc không biết! Đặc biệt những người soạn tự điển tiếng Việt giờ toàn là mấy ông bà sống rất xa Sài Gòn, rất xa miền Nam nên khi người Việt nói tiếng Sài Gòn họ không hiểu!
大. Đây là chữ Đại trong chữ Hán, có nghĩa là lớn, to, bự…và phát âm theo âm Hán [thường gọi là tiếng phổ thông hay tiếng Quan thoại] là tá hay thá.
Nhưng người Tàu gốc Quảng Đông ở Chợ Lớn lại không nói là đại, hay tá mà nói là Tài mà âm đọc là xồi. A xồi tức là thằng tài. Hẳn nhiều người đã nghe câu “cúng hỉ pạt xồi” [chúc mừng phát tài], hay “shín nỉn pạt xồi” [năm mới phát tài] vốn là câu chúc mừng ưa thích của người Hoa ở Việt Nam.
Ai ở Sài Gòn, ở miền Nam mà không biết, không nghe hai chữ tài xỉu, một loại hình cờ bạc bằng cách lắc 3 hột xí ngầu; nếu cả ba hột có nút cộng lại dưới 10 nút là xỉu và từ 11 nút trở lên là tài. Loại này nay trong các casino ở Las Vegas cũng có. Còn tài phú là người quản lý, tài công là người lái ghe, tàu…
Tài ở Sài Gòn không chỉ là “lớn” như tài có là đại ca, hay tài lủ là anh cả, anh hai mà còn có nghĩa là “chịu trách nhiệm chánh”, “người phụ trách”.
Tài xế thì có lớn lao gì! Anh [chị] ta chỉ là người lái xe, điều khiển chiếc xe thôi. Mà lái xe, hay điều khiển xe thì là chuyện bình thường trên thế giới. Xứ Mỹ thì trừ những người không thích, không đủ điều kiện chớ ai mà không biết lái xe. Bởi vậy, tài xế cũng phải tài năng gì ghê gớm mà cũng chẳng phải to lớn hơn ai. Chữ tài trong cặp chữ tài xế chính là muốn chỉ người chịu trách nhiệm điều khiển chiếc xe. Còn tài công là người lái tàu, ghe, lái máy bay thì kêu là Phi công…Nhưng có cái Tài mà Hai tui chưa biết là “người lái xe lửa” thì kêu bằng gì? Ai biết chỉ dùm, xin đa tạ!
