Năm năm đã trôi qua kể từ khi đại dịch Covid-19 bùng phát, để lại những di chứng dai dẳng cho hàng triệu người trên toàn thế giới. Không chỉ là những ảnh hưởng về thể chất, Covid-19 còn gieo rắc một bóng ma âm thầm và đáng lo ngại: những hệ lụy về thần kinh, được biết đến với cái tên “Long Covid” hay “Covid kéo dài”. Qua bài viết này, chúng ta cùng đào sâu vào những tác động của Long Covid lên não bộ, qua đó nhấn mạnh tính nghiêm trọng của vấn đề và kêu gọi sự quan tâm, hỗ trợ cho những người đang phải vật lộn với căn bệnh này.
Câu chuyện của Hannah Davis, một nghệ sĩ tài năng, là một minh chứng rõ nét cho sức tàn phá của Long Covid. Trước khi mắc bệnh, Davis là một người sáng tạo không ngừng nghỉ, với trí tưởng tượng phong phú và khả năng xử lý thông tin nhanh nhạy. Điểm số của cô trong các bài kiểm tra nhận thức luôn nằm trong hàng đầu. Nhưng chỉ sau một cơn nhiễm Covid-19 tưởng chừng như nhẹ, mọi thứ đã thay đổi hoàn toàn. Khả năng tư duy, sáng tạo của Davis bị suy giảm nghiêm trọng. “Tôi từng là người luôn suy nghĩ, đầu óc lúc nào cũng tràn ngập ý tưởng,” cô chia sẻ. “Giờ thì tất cả đã biến mất.”
Davis không phải là trường hợp cá biệt. Ước tính có khoảng 20 triệu người Mỹ và 400 triệu người trên toàn thế giới đang phải sống chung với Long Covid. Các triệu chứng thần kinh, bao gồm mệt mỏi triền miên, rối loạn giấc ngủ, suy giảm trí nhớ, khó tập trung và “sương mù não,” là một trong những biểu hiện phổ biến và gây ảnh hưởng nặng nề nhất của Long Covid. Nhiều người bệnh đã phải từ bỏ công việc, học tập, thậm chí là cả những hoạt động thường ngày do không thể tập trung và suy nghĩ minh mẫn.
Các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra những thay đổi đáng kể trong não bộ của người mắc Long Covid. Hình ảnh chụp cộng hưởng từ cho thấy sự teo não ở những vùng liên quan đến trí nhớ và điều chỉnh cảm xúc, ngay cả ở những người chỉ nhiễm Covid-19 ở mức độ nhẹ. Một số nghiên cứu khác phát hiện ra hiện tượng mất myelin – lớp vỏ bảo vệ các tế bào thần kinh – ở bệnh nhân Long Covid, có liên quan đến các triệu chứng trầm cảm. Mặc dù số lượng mẫu nghiên cứu còn hạn chế, nhưng những phát hiện này cho thấy tác động tiềm tàng lâu dài của Covid-19 lên não bộ, đặt ra những câu hỏi đáng lo ngại về nguy cơ mắc các bệnh lý thần kinh như sa sút trí tuệ trong tương lai.
Không chỉ những người mắc Long Covid, ngay cả những người hồi phục nhanh chóng sau khi nhiễm Covid-19 cũng có thể gặp phải các vấn đề về nhận thức. Một nghiên cứu trên 112.964 người cho thấy những người hồi phục nhanh sau khi nhiễm Covid-19 vẫn có sự suy giảm nhận thức tương đương với việc mất 3 điểm IQ so với những người chưa từng nhiễm bệnh. Điều này cho thấy tác động lan rộng và dai dẳng của Covid-19 lên sức khỏe não bộ, vượt ra ngoài những trường hợp Long Covid điển hình.
Mặc dù đã có nhiều nỗ lực nghiên cứu, nhưng Long Covid vẫn còn là một ẩn số đối với giới khoa học. Các chuyên gia cho rằng Long Covid không phải là một bệnh đơn lẻ, mà là một tập hợp của hơn 200 triệu chứng khác nhau, phản ánh sự xâm nhập của virus vào nhiều cơ quan trong cơ thể. Việc tìm hiểu cơ chế bệnh sinh, phát triển các phương pháp điều trị hiệu quả và hỗ trợ người bệnh là một thách thức lớn đối với cộng đồng y tế toàn cầu.
Trong bối cảnh đó, việc nâng cao nhận thức cộng đồng về Long Covid, đặc biệt là những hệ lụy về thần kinh, là vô cùng quan trọng. Chúng ta cần thấu hiểu và chia sẻ với những người đang phải gánh chịu những hậu quả lâu dài của đại dịch, đồng thời hỗ trợ họ tiếp cận các nguồn lực cần thiết để quản lý triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống. Hy vọng rằng, với sự chung tay của cộng đồng và sự tiến bộ của khoa học, chúng ta sẽ sớm tìm ra giải pháp cho bài toán nan giải mang tên Long Covid.
https://www.nytimes.com/2025/03/10/well/covid-long-term-health-damage.html
