HÀ GIANG
Vài ngày sau khi CEO của công ty UnitedHealthcare, ông Brian Thompson, bất ngờ bị bắn chết tại Manhattan, tiểu bang New York, cổ phiếu của công ty này (UNH) bị tụt nhanh một cách thảm hại.
Và cổ phiếu UNH tụt dần ở tốc độ chóng mặt khi làn sóng bất bình của người dân Mỹ ngày càng dâng cao.
Lạ một điều là dân Mỹ, nhất là giới trẻ, bất nhẫn trước việc Brian Thompson bị ám sát thì ít, mà sự phẫn nộ của đa số với công ty United Healthcare nói riêng, và tình trạng chăm sóc sức khỏe tại Hoa Kỳ thì nhiều.
UnitedHealthcare là chi nhánh của UnitedHealth Group, công ty chăm sóc sức khỏe lớn nhất thế giới và là công ty lớn thứ tám trong bất kỳ ngành nào tính theo doanh thu.
Khi cảnh sát bắt giam nghi can Luigi Mangione, 26 tuổi, một thanh niên con nhà khá giả, thời còn đi học là một sinh viên ưu tú và được cho là sẽ có tương lai sáng lạn, dư luận lại càng thông cảm với kẻ bị cho là thủ phạm giết người, thay vì bày tỏ lòng thương tiếc ông CEO vừa qua đời.
Dựa trên những gì cảnh sát có được thì hành vi của Luigi Mangione xuất phát từ sự phẫn nộ với những công ty bảo hiểm y tế mà anh ta gọi là “ký sinh trùng.”
Dư luận ủng hộ Luigi Mangione
Một cuộc thăm dò của National Opinion Research Center (NORC) tại trường Đại học Chicago cho thấy 70% số người được hỏi ý kiến nói giết người là điều không thể bênh vực được, nhưng Mangione không phải chịu toàn bộ trách nhiệm về vụ giết Thompson. Những người này cho rằng việc chỉ lo cho lợi nhuận và từ chối bảo hiểm của các công ty như UnitedHealthcare chịu “một phần lớn” hoặc “một phần vừa phải” trách nhiệm trong vụ Brian Thompson bị ám sát.
Mạng xã hội tràn ngập lời chỉ trích của khách hàng UnitedHealthcare, tố cáo chính sách “trục lợi tối đa” của hãng này, vạch ra những lần họ bị từ chối bảo hiểm và phải tự vay nợ để trả những món tiền chữa bệnh khổng lồ.
Nhà hoạt động Derrick Crowe, phát ngôn viên của tổ chức phi lợi nhuận People’s Action Institute, nói với ABC News rằng ông cảm thấy kinh hoàng trước việc Brian Thompson bị ám sát, và gửi lời chia buồn đến tang quyến, nhưng cũng nói nói sự kiện này làm bùng nổ một “núi lửa” cảm xúc đã sôi sục trong nhiều năm.
“Tôi nghĩ lý do khiến sự tức giận bị dồn nén [của người dân] bùng phát dữ dội như vậy là do các tập đoàn có quá nhiều quyền lực ở đất nước này đang cản trở việc giải quyết hai đại dịch lớn. Một là đại dịch bạo lực súng đạn, mà chúng ta đã thấy ngay trong vụ ám sát này ở Manhattan, và một là đại dịch các hãng bảo hiểm sức khỏe từ chối không chi trả cho khách hàng trên toàn quốc.” Derrick Crowe nói.
Ông Crowe cho biết hơn 250 triệu đơn yêu xin bị các công ty bảo hiểm sức khỏe từ chối hàng năm, và nói UnitedHealthcare có tỷ lệ từ chối cao nhất so với những công ty khác.
Một số cơ quan truyền thông cũng đưa ra tỷ lệ từ chối 32% của UnitedHealthcare, so với 7% của Kaiser Permanente. Trong khi đó kết quả cuộc điều tra của Stat News năm ngoái cho thấy UnitedHealthcare đã sử dụng thuật toán AI để tự động chặn bảo hiểm cho những bệnh nhân bệnh nặng và cao tuổi.
Giới bác sĩ lên tiếng
Không chỉ giới hoạt động, nhiều bác sĩ đã chứng kiến tận mắt cách các công ty bảo hiểm keo kiệt tàn nhẫn đã gây nguy hiểm cho bệnh nhân của họ cũng đã thẳng thắn bình luận.
Bác sĩ Saju Mathew, người có hơn 20 năm trong ngành y khoa tố cáo cách hành xử mà ông cho là vô lương tâm của UnitedHealthcare, nói về việc quyết liệt từ chối trả tiền nhà thương cho những bệnh nhân là khách hàng của hãng này.
Trong một cuộc phỏng vấn với NewsNation, ông Mathew nói các công ty bảo hiểm sức khỏe tại Mỹ ngày càng chặn không cho bệnh nhân khách hàng của họ được nhận những thủ tục y tế quan trọng, thông qua các quy trình “phải được chấp thuận trước” rất phức tạp.”Là y sĩ, chúng tôi đã khóc, đã la hét lên hết cỡ về việc rất nhiều công ty bảo hiểm hàng ngày từ chối yêu cầu bồi thường cho bệnh nhân,” bác sĩ Mathew trích dẫn các ví dụ về việc bệnh nhân không thể có được những xét nghiệm thông thường như chụp nhũ ảnh (mammograms) mà không gặp phải những rào cản hành chính lớn.
Hôm 23/12/2024, khi Luigi Mangione không nhận tội giết người tại Tòa án Hình sự ở Manhattan, tiểu bang New York, người biểu tình thuộc mọi tầng lớp đã tập trung bên ngoài tòa án dưới cái lạnh 11 độ F, để bày tỏ sự ủng hộ anh ta.
Nhiều người mang biểu ngữ viết rằng Luigi Mangione, nếu bị kết tội, chỉ giết một người, trong khi những công ty như UnitedHealthcare giết cả hàng ngàn người với chính sách khước từ của họ.
Mang theo đứa con trai mới một tuổi của mình trong xe đẩy (stroller), Alicia Thomas, 37 tuổi, nói kinh nghiệm khi sinh con khiến bà đồng cảm với những bất bình của Mangione với ngành chăm sóc sức khỏe. Bị xuất huyết sau khi sinh con, bà muốn được ở lại bệnh viện thêm một, hai ngày, nhưng không đủ tiền trả bệnh viện ngoài những gì Medicaid cho phép, và sau đó sức khỏe bị ảnh hưởng nặng nề.
Thomas nói bà tin là Mangione vô tội – xem thanh niên 26 tuổi này là nạn nhân của ngành bảo hiểm sức khỏe – và nhận định là sự kiện này đã làm sáng tỏ nhu cầu cải thiện dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại Mỹ.
Góp tiền cho quỹ pháp lý và châm biếm
Song song với việc bày tỏ cảm thông trên các mạng xã hội hàng ngàn người đã đóng góp vào những chương trình gây quỹ trực tuyến để giúp kiếm tiền chi trả dịch vụ pháp lý cho Luigi Mangione. Tính đến hôm 30/12/2024, quỹ GiveSendGo đã nhận được hơn 200.000 USD.
Trong diễn đàn Reddit, một người tự nhận là bác sĩ nắn xương, viết:
“Thật khó để khơi dậy sự thông cảm cho một người đã trục lợi một cách hợp pháp từ việc gián tiếp gây thương tật và giết hại hàng triệu bệnh nhân lẽ ra phải được cứu.”
Bên cạnh vài nhận xét nghiêm túc là hàng loạt những lời châm biếm:
“Mọi mạng sống con người đều thiêng liêng, vì vậy chúng ta không nên cười khi có ai bị tổn hại nghiêm trọng,” một người dùng trên Bluesky viết. “Thay vào đó, điều đạo đức cần làm là bắt họ trả hàng trăm ngàn đôla.”
“Chúng tôi rất tiếc, nhưng vết thương do đạn bắn chỉ được bảo hiểm trả nếu bạn mua gói bạch kim+ (platinum+ package) của chúng tôi,” một người khác chêm vào.
“Cảm ơn bạn đã chọn UnitedHealthcare cho nhu cầu chăm sóc sức khỏe của mình,” một người đăng câu hài trên diễn đàn Reddit, bắt chước phong cách của một lá thư từ chối của một công ty bảo hiểm y tế. “Nhưng sau khi xem xét cẩn thận yêu cầu bồi thường được gửi cho các dịch vụ cấp cứu vào ngày 4/12/2024, chúng tôi rất tiếc phải thông báo rằng yêu cầu bảo hiểm của bạn đã bị từ chối.”
Hệ thống chăm sóc sức khỏe của Mỹ tệ ra sao?
Việc bày tỏ sự cảm thông, thậm chí cổ vũ hành động ám sát Brian Thompson có thể là điều khó hiểu, hoặc quá sức chịu đựng với một số người, trong đó có tác giả. Nhưng mặt khác, chúng ta cũng có thể hiểu tại sao dân Mỹ lại có quá nhiều phẫn uất, và dồn lên đầu ông CEO cũng như UnitedHealthcare những gì mà họ cho là tập thể này đại diện.
Sự thờ ơ của dư luận với cái chết của Thompson — cũng như những lời châm biếm đen tối về sự trục lợi khét tiếng của ngành bảo hiểm tư nhân — vừa là một điều đáng kinh ngạc vừa là minh họa cho hệ thống y tế vô cùng rối rắm của Hoa Kỳ.Trong khi chi tiêu cho chăm sóc sức khỏe tại Hoa Kỳ, tính cả theo đầu người lẫn theo tỷ lệ GDP, cao hơn nhiều so với các quốc gia tân tiến khác. Hoa Kỳ cũng là quốc gia phát triển duy nhất không có bảo hiểm y tế toàn dân.
Tuy chi phí sức khỏe cao nhất thế giới, phẩm chất chăm sóc sức khỏe của người dân lại thấp hơn nhiều những nước phát triển khác. Người Mỹ có tuổi thọ trung bình khi sinh ra thấp nhất; tỷ lệ tử vong cao nhất do trong các trường hợp có thể tránh được hoặc điều trị được; tỷ lệ tử vong ở bà mẹ và trẻ sơ sinh cao nhất; và nằm trong số các quốc gia có tỷ lệ tự tử cao nhất.
Phần lớn người Mỹ dựa vào bảo hiểm y tế tư nhân để được bảo hiểm. Thống kê cho thấy 91,4% dân số Hoa Kỳ có bảo hiểm y tế vào năm 2022, ít hơn nhiều so với 99% đến 100% dân số ở các nước công nghiệp khác.
Người Mỹ ít đi khám bác sĩ hơn so với hầu hết các quốc gia khác và tại Mỹ tỷ lệ bác sĩ `hành nghề’ cũng như số giường bệnh cho mỗi 1.000 dân gần như thấp nhất so với các quốc gia tân tiến khác…
Tập đoàn UnitedHealth Group, công ty mẹ của UnitedHealthcare kiếm được hơn 16 tỷ đôla lợi nhuận vào năm ngoái, trước khi trừ thuế. Công ty bảo hiểm y tế khét tiếng này hiện đang phải đối mặt với một vụ kiện tập thể vì đã dùng thuật toán để từ chối chăm sóc phục hồi chức năng cho những người bị bệnh nặng. Đây là những lý do tại sao việc Brian Thompson, CEO của UnitedHealthcare chẳng may phải chịu một cái chết thảm khốc dường như không gây ra sự thương tiếc nào.
Phản ứng của dân chúng trước sự kiện này cho thấy sự vỡ mộng và tức giận lan rộng về hệ thống bảo hiểm y tế vô cùng thiếu sót ở Hoa Kỳ.
Tóm lại, có thể nói cái chết của Brian Thompson và sự thông cảm dư luận dành cho nghi can Luigi Mangione là một tiếng kêu cứu khẩn thiết của dân Mỹ về hệ thống chăm sóc sức khỏe nước này.
Nhưng có ai trong giới hữu trách nghe thấy tiếng kêu cứu này không?
Tham khảo:
https://futurism.com/neoscope/reactions-health-insurance-ceo
https://www.statnews.com/2023/11/14/unitedhealth-class-action-lawsuit-algorithm-medicare-advantage/
https://www.pbs.org/newshour/politics/most-americans-blame-insurance-profits-and-coverage-denials-alongside-killer-in-unitedhealthcare-ceo-death-poll-finds
https://thehill.com/opinion/healthcare/5026692-unitedhealthcare-murder-healthcare-crisis/