Cuộc sống hiện đại, với dòng chảy thông tin dồn dập và những vấn đề xã hội phức tạp, đang đặt lên vai chúng ta một gánh nặng tinh thần ngày càng lớn.
Chúng ta chứng kiến thiên tai, chiến tranh, đói nghèo, bất công và vô số những nỗi đau khổ khác diễn ra trên khắp thế giới, ngay trên màn hình điện thoại hay tivi. Và rồi, một cảm giác mệt mỏi, bất lực, thậm chí là tuyệt vọng dần len lỏi vào tâm trí, khiến ta chùn bước trước những nỗ lực giúp đỡ người khác. Đó chính là “cạn kiệt lòng trắc ẩn” (compassion fatigue), một vấn đề đáng quan ngại đang ảnh hưởng đến ngày càng nhiều người trong xã hội hiện nay.
Ban đầu, thuật ngữ “cạn kiệt lòng trắc ẩn” được dùng để chỉ những người làm việc trong các ngành nghề thường xuyên tiếp xúc với những câu chuyện đau thương, như nhân viên y tế, nhân viên cứu hộ, nhà báo chiến trường, v.v. Họ chứng kiến tận mắt những mất mát, đau đớn của người khác, và sự đồng cảm sâu sắc có thể khiến họ kiệt quệ cả về thể chất lẫn tinh thần.
Tuy nhiên, ngày nay, với sự phát triển của truyền thông và mạng xã hội, “cạn kiệt lòng trắc ẩn” không còn giới hạn trong những ngành nghề đặc thù nữa. Bất kỳ ai trong chúng ta, khi tiếp xúc quá nhiều với thông tin tiêu cực, đều có thể trở thành nạn nhân của nó.
Vậy “cạn kiệt lòng trắc ẩn” biểu hiện như thế nào? Đó có thể là cảm giác kiệt sức, mất ngủ, lo lắng, đau đầu, khó chịu trong người, dễ cáu gắt, thờ ơ, mất phương hướng, xa lánh mọi người, thậm chí là tự ti và gặp khó khăn trong các mối quan hệ cá nhân. Nhiều người tìm đến các biện pháp “tự chữa trị” không lành mạnh như lạm dụng rượu bia, chất kích thích để trốn tránh cảm giác tiêu cực, nhưng điều này chỉ khiến tình trạng thêm trầm trọng.
Nguyên nhân sâu xa của “cạn kiệt lòng trắc ẩn” là sự mất cân bằng giữa lòng trắc ẩn và khả năng tự bảo vệ bản thân. Chúng ta dễ dàng đồng cảm với nỗi đau của từng cá nhân, nhưng khi đối mặt với những vấn đề to lớn, kéo dài và dường như vô tận, chúng ta cảm thấy bất lực và chán nản. Hơn nữa, tâm lý “vấn đề của người khác không phải của mình” cũng góp phần làm gia tăng sự thờ ơ và vô cảm trong xã hội.
Tuy nhiên, chúng ta không nên nhầm lẫn “cạn kiệt lòng trắc ẩn” với “kiệt sức” (burnout). Kiệt sức thường xuất phát từ áp lực công việc, trong khi “cạn kiệt lòng trắc ẩn” bắt nguồn từ sự đồng cảm với nỗi đau của người khác. Cũng cần phân biệt “cạn kiệt lòng trắc ẩn” với “tê liệt tâm lý” (psychic numbing), một cơ chế tự vệ của não bộ khiến chúng ta trở nên vô cảm trước những sự kiện đau thương.
Vậy làm thế nào để vượt qua “cạn kiệt lòng trắc ẩn”? Điều quan trọng là phải học cách cân bằng giữa việc quan tâm đến người khác và chăm sóc bản thân. Chúng ta cần có chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục thường xuyên, nghỉ ngơi đầy đủ, dành thời gian cho bản thân và những người thân yêu. Việc đặt ra ranh giới cảm xúc, học cách nói “không” và tìm kiếm sự hỗ trợ từ chuyên gia tâm lý cũng rất cần thiết.
Đồng thời, chúng ta cần thay đổi cách nhìn nhận về thế giới. Mặc dù có rất nhiều vấn đề tiêu cực, nhưng vẫn còn đó những điều tốt đẹp, những câu chuyện về lòng tốt, sự sẻ chia và hy vọng. Tập trung vào những điều tích cực sẽ giúp chúng ta duy trì tinh thần lạc quan và tiếp tục nỗ lực đóng góp cho xã hội. Hãy nhớ rằng, chúng ta không đơn độc trong cuộc chiến chống lại “cạn kiệt lòng trắc ẩn”. Bằng cách chăm sóc bản thân và lan tỏa những giá trị tích cực, chúng ta có thể tạo nên một thế giới tốt đẹp hơn cho tất cả mọi người.
https://www.psychologytoday.com/us/basics/compassion-fatigue
