Câu chuyện về những “khu vực xanh” – nơi con người được cho là sống lâu hơn, khỏe mạnh hơn – đã khiến giới khoa học và công chúng tò mò suốt nhiều năm qua.
Những địa danh như Okinawa (Nhật Bản), Ikaria (Hy Lạp), Ogliastra (Sardinia) và Nicoya (Costa Rica) nổi tiếng với lối sống vận động tự nhiên, mục đích sống rõ ràng, thói quen giảm stress, ăn uống điều độ với chế độ ăn thực vật, uống rượu vừa phải, đức tin, gia đình và các mối quan hệ xã hội bền chặt. Các nhà nghiên cứu cho rằng những thói quen này góp phần tạo nên tuổi thọ đáng kinh ngạc.
Nhưng liệu cư dân ở những khu vực xanh này có thực sự sống lâu hơn? Hay tuổi thọ huyền thoại của họ chỉ là huyền thoại? Câu hỏi này đã gây ra nhiều tranh luận sôi nổi trong giới khoa học.
Một mặt, những người ủng hộ lý thuyết “khu vực xanh”, tiêu biểu là nhà thám hiểm và nhà báo người Mỹ Dan Buettner, người đặt ra thuật ngữ này, cho rằng tỷ lệ người sống tới 100 tuổi ở những khu vực này cao gấp 10 lần so với ở Hoa Kỳ. Tuy nhiên, mặt khác, Tiến sĩ Saul J. Newman, một nhà nghiên cứu tại Viện Lão khoa Oxford ở Vương quốc Anh, đã đặt ra nghi vấn về độ tin cậy của dữ liệu làm nền tảng cho những tuyên bố này.
Newman đã chỉ ra một điểm đáng chú ý: khi các tiểu bang của Hoa Kỳ bắt đầu sử dụng giấy khai sinh, số trường hợp được ghi nhận về những người sống trên 110 tuổi đã giảm mạnh, tới 82%.
Ông lập luận rằng sự tập trung đông đảo người sống trăm tuổi và trên trăm tuổi ở các khu vực xanh có thể không liên quan nhiều đến lối sống lành mạnh, mà là do sai sót và gian lận trong việc lưu trữ hồ sơ. Một giả thuyết khác của ông cho rằng các yếu tố như thu nhập thấp, trình độ học vấn thấp, tỷ lệ tội phạm cao và tuổi thọ trung bình quốc gia ngắn hơn – những yếu tố logic mà nói, sẽ làm giảm tuổi thọ – lại là đặc điểm chung của nhiều khu vực xanh. Vậy liệu có phải những yếu tố này đã dẫn đến sai sót trong báo cáo tuổi tác và gian lận lương hưu, tạo nên những kỷ lục tuổi tác đáng ngờ?
Cuộc tranh luận càng trở nên gay gắt hơn khi Newman tiếp tục công bố một nghiên cứu cho thấy ngày sinh của những người siêu bách niên tập trung vào những ngày chia hết cho năm: một mô hình cho thấy có thể có nhiều gian lận và sai sót.
Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu hàng đầu về khu vực xanh đã phản bác mạnh mẽ những lời chỉ trích của Newman.
Họ lập luận rằng ông đã bỏ qua quá trình xác minh tuổi tác nghiêm ngặt và phân tích thống kê chặt chẽ trong việc xác định các khu vực xanh. Họ cũng bác bỏ tuyên bố của Newman về mô hình ngày sinh, lưu ý rằng không có vấn đề nào như vậy xuất hiện trong bộ dữ liệu của họ. Ví dụ, ở Sardinia, tuổi của những người sống trăm tuổi ở các làng trong khu vực xanh đã được kiểm tra chéo bằng nhiều nguồn: cơ sở dữ liệu tình trạng dân sự có từ năm 1866, sổ ghi chép viết tay của nhà thờ từ thế kỷ 17 trở đi, và bản phục dựng phả hệ hoàn chỉnh của cư dân làng từ năm 1866 trở đi. Tương tự, ở Nicoya, Costa Rica, các nhà nghiên cứu đã sử dụng ngày sinh được lấy từ sổ đăng ký dân sự của quốc gia, chứ không dựa vào tuổi do người dân tự khai báo.
Mặc dù bác bỏ những lo ngại của Newman về dữ liệu tuổi không chính xác, các nhà nghiên cứu khu vực xanh thừa nhận rằng lợi thế về tuổi thọ mà những khu vực này từng nắm giữ có thể đang biến mất.
Các nghiên cứu gần đây cho thấy tuổi thọ ở Okinawa và Nicoya đang giảm dần ở các thế hệ trẻ, có thể do sự du nhập của chế độ ăn uống và phương tiện giao thông hiện đại. Điều này cho thấy rằng các điểm nóng về tuổi thọ cực cao có lẽ chỉ là nhất thời.
Vậy, câu hỏi đặt ra là: Liệu chúng ta có nên tin vào những tuyên bố về tuổi thọ phi thường ở các khu vực xanh?
Rõ ràng, đây là một vấn đề phức tạp với nhiều quan điểm trái chiều. Việc tiếp tục nghiên cứu và kiểm chứng dữ liệu là cần thiết để có cái nhìn khách quan và chính xác hơn về vấn đề này. Quý độc giả hãy cùng chúng tôi theo dõi những diễn biến tiếp theo của cuộc tranh luận thú vị này.
