MATHEW NCHUONG
Nhiều năm nay, báo chí trong nước hay tung hô các giọng ca là “diva.” Hễ ai có chút tiếng tăm thì đều là diva ráo trọi. Họ chỉ biết có mỗi một nghĩa diva là “nữ thần” thôi, còn những nghĩa khác thì…
Hai Dốt tui kỳ này xin nhường đất cho chú em Mathew Nchuong, một người rất yêu tiếng việt và luôn bực mình với chữ nghĩa trên báo chí Việt thời nay.
Trong từ điển Oxford, chữ “diva” được mượn từ tiếng Ý, ban đầu nghĩa là “nữ thần” để gọi những những nữ danh ca opera, đặc biệt cho giọng hát soprano (còn nam danh ca opera giọng tenor thì được gọi là “divo”).
Nhưng về sau “diva” đã trở thành một danh từ dùng để dè bỉu đối với loại phụ nữ ngạo mạn, “thượng đội hạ đạp” – (“diva is a woman regarded as temperamental or haughty” (một người đàn bà bị xem là có tính nết cáu kỉnh hay ngạo mạn, khinh rẻ nhân gian).
Chưa hết, tiếng lóng ở các đô thị nói tiếng Anh còn dùng chữ “DIVA” với một nghĩa rất ư kinh khủng. Urban Dictionary định nghĩa “diva” là “female version of a hustler,” nghĩa là gần như… Gái điếm.
Thành thử Patti LaBelle (nữ danh ca từng đoạt giải Grammy) cho biết: “’Diva là một chữ mà tôi không muốn gọi chính mình. Nó chẳng còn hay ho gì nữa” [“Patti LaBelle Slams Today’s Divas as ‘Little Heifers Who Can’t Sing’”].
Nhiều người viết báo hiện nay sanh tật chèn tiếng Tây vào cho nó sang, chẳng hạn viết: “Thái Thanh dường như là người duy nhất xứng danh diva trong âm nhạc Việt.”
Ắt hẳn họ muốn dùng chữ “diva” để ca ngợi cô Thái Thanh. Tuy nhiên, xin mượn nhận định của nhà từ điển học Allison Wright: “Khi ta gọi một người nào đó là một DIVA thì giống như ta vạch ra một đường chỉ rất mỏng để bước đi lên đó, và đường chỉ ấy có rất nhiều hậu quả mang tính ngữ nghĩa” (“Calling someone a diva is a fine line to walk and one that has vast semantic consequences”).
Thay vì dùng chữ “diva”, tại sao không dùng tiếng Việt để ca ngợi ai đó là một “nữ ca sĩ thượng thặng”, “nữ danh ca”, hay “tiếng hát vượt thời gian”?Giới ký giả, văn sĩ Sài Gòn trước năm 1975 không tâng bốc ca sĩ là “diva”, bởi vì nó có thể gây ra những ngộ nhận hết hồn! Kêu “diva”, có khi là nhục mạ ca sĩ người ta thúi đầu luôn!.
