MỄ THUẬN
Khoảng bốn, năm năm nay tại Sài Gòn nổi lên nhiều đoàn lô tô với cách hoạt động mới mẻ, chuyên nghiệp, hiện đại, tiếp cận được nhu cầu thưởng thức văn nghệ của lớp khán giả bình dân thành thị. Nổi trội có đoàn lô tô Sài Gòn Tân Thời, Hương Nam… trong đó đoàn lô tô Sài Gòn Tân Thời trúng nhiều show đi biểu diễn ở các nước châu Á, châu Úc cho tới châu Âu. Từ đây, lô tô chính thức được xuất ngoại với tư cách là nghệ sĩ biểu diễn nghệ thuật, điều mà các ca sĩ theo nghề hát lô tô bấy lâu nay chưa bao giờ dám mơ ước đến.
Người thay áo mới cho lô tô
Lô tô ra đời từ hơn nửa thế kỷ trước, tuy nhiên địa bàn hoạt động thường xuyên là các vùng quê tỉnh lẻ, hoặc trong các lễ hội cúng đình, miếu, đặc biệt là ở lễ hội Kỳ Yên ở các tỉnh miền Tây Nam Bộ. Sau này các gian hàng lô tô nhỏ dần tách khỏi các lễ hội, phát triển thành các sân khấu có dàn nhạc, có nghệ sĩ hát, hát gọi số chuyên nghiệp ở dọc các tỉnh miền Tây, miền Đông và lớn mạnh ra vùng Nam Trung Bộ. Tuyệt nhiên ở các thành phố lớn như như Sài Gòn thì lô tô lại vắng bóng.
Cho đến năm 2017, “chàng” ca sĩ trẻ Lâm Quốc Khải (sau này là bà chủ đoàn lô tô Sài Gòn Tân Thời – nghệ danh sau khi chuyển giới sang phận nữ hát lô tô là Lộ Lộ) đã nhen nhóm ý định mở một đoàn hát lô tô chuyên nghiệp ở ngay trung tâm Sài Gòn. Cơ duyên khiến Khải có ý định này bắt đầu từ một chuyến đi thực tế tìm hiểu về nghề hát lô tô ở một đoàn nhỏ tại tỉnh Bình Dương để phục vụ việc hóa thân vào vai diễn nhỏ của mình trong bộ phim điện ảnh Lô Tô (phim chiếu rạp của đạo diễn Huỳnh Tuấn Anh).
“Quá trình tìm hiểu cuộc sống của các đào hát khiến tôi thấy đồng cảm, vì sâu trong tâm tư tình cảm của mình, tôi cũng mơ ước một ngày mình được sống thật với giới tính của mình, muốn được hóa thân phụ nữ xinh đẹp, thỏa sức ca hát dưới ánh đèn sân khấu. Mà nếu đó là một sân khấu do chính mình tạo ra, phù hợp với bản thân mình thì còn gì bằng. Bên cạnh đó sân khấu cũng là tạo một điểm sáng về bộ môn lô tô cho các chị em cùng giới có thể cùng nhau mưu sinh, ổn định cuộc sống và được thỏa đam mê giữa lòng Sài Gòn,” Lộ Lộ chia sẻ những suy nghĩ đã thúc đẩy mình quyết tâm mở đoàn lô tô.
Nghĩ là làm, sau khi hoàn tất vai diễn cho phim Lô Tô, Lộ Lộ đã kết nối với các chị ca sĩ lô tô mà mình có dịp quen biết, cùng nhóm bạn đang theo học trường sân khấu, điện ảnh hoặc các bạn trẻ thuộc cộng đồng giới tính thứ ba có năng khiếu ca hát, diễn kịch… cùng nhau lập đoàn hát vào ngày 20/10/2017 với chỉ vài thành viên cùng một anh nhạc công và một chiếc lồng cầu quay số. Và cái tên đoàn có hai chữ Tân Thời mang ý nghĩa đổi mới, cách tân nhiều mặt của bộ môn giải trí dân gian này.
Lộ Lộ mong muốn các ca sĩ lô tô có kinh nghiệm trong đoàn sẽ phát huy cách kêu số là những câu thai, câu vè, câu hồ quảng quen thuộc, vần điệu để gọi số, bên cạnh sẽ khuyến khích các bạn ca sĩ trẻ trong đoàn (có bạn là sinh viên, có bạn là diễn viên, ca sĩ trẻ…) sẽ sáng tạo thêm nhiều câu hát gọi số từ các bài hát nhạc trẻ, nhạc bolero, thậm chí nhạc ngoại quốc thời thượng, tạo nên một nét mới cho cách hát gọi số lô tô.
Hai mươi năm
Cuộc mộng dở dang
Khắc sâu bóng nàng, lắng trong cùng đàn
Em giờ ở đâu, hẳn vui duyên mới
Hai mươi năm
Cuộc rượu còn đây, uống qua tháng ngày
Cố quên đi người, say hoài sầu không vơi
Tình duyên ta tiếc
Uống thêm ly này
Là con số 2, con số 2
Hoặc
Rừng núi dang tay nối lại biển xa
Ta đi vòng tay lớn mãi để nối sơn hà
Mặt đất bao la anh em ta về
Gặp nhau mừng như bão cát quay cuồng trời rộng
Bàn tay ta nắm nối tròn một vòng Việt Nam
Là con 18, số 18, rồi con gì nó ra?
Hay là:
Đời từ muôn thuở – tiếng mưa có vui bao giờ
Chuyện lòng tôi kể cách đây đã ba mùa mưa
Tôi đem tất cả chuyện lòng trao hết cho người
Nguyện tròn thương tròn nhớ
Nàng là trinh nữ – tóc buông kín đôi vai gầy
Một lần môi đỏ mắt chưa vấn vương vì ai
Chân son gót nhỏ đi tìm hương phấn cho đời
Trời xanh đã an bài
Là con 12, số 12…
Lồng vào các phần hát vần gọi số quen thuộc, các diễn viên được khuyến khích tài năng tấu hài một cách tự nhiên, có tính ứng diễn giữa các bạn diễn trên sân khấu, nhờ đó nét duyên dáng và khả năng tạo tình huống hài phục vụ khán giả của các bạn ngày càng được phát huy. Sân khấu lô tô vì vậy lúc nào cũng mang lại những tiếng cười thả ga cho khán giả đến xem, chơi lô tô.
Từ nhiều yếu tố đó, một làn sóng yêu mến đoàn lô tô Sài Gòn Tân Thời bùng nổ từ năm 2018, kéo dài cho tới tận bây giờ. Các video về các buổi biểu diễn của đoàn ở địa chỉ sân khấu đầu tiên là Rubik Zoo (trong khuôn viên Thảo Cầm Viên, Q1) nhận về cả chục triệu lượt xem, danh tiếng của đoàn được khán giả trong và ngoài nước biết đến nhiều hơn cũng nhờ các video có sức lan tỏa xuyên biên giới như thế.
Ngày 20/10/2024 vừa qua, đoàn lô tô Sài Gòn Tân Thời cũng vừa có chuỗi hoạt động kỷ niệm bảy năm thành lập với sự tham gia biểu diễn của khoảng 50 diễn viên, ca sĩ là thành viên chính thức của đoàn, cùng khoảng 10 nhân viên hậu cần lo các khâu ánh sáng, âm thanh, kiểm soát vé, quản lý nhân sự, quản lý các trang truyền thông của đoàn.
Kể ra nhân sự các khâu để thấy, đoàn Sài Gòn Tân Thời hiện nay hoạt động một cách cực kỳ chuyên nghiệp, hoạt động không thua kém một sân khấu chuyên về kịch nói nào. Đoàn cũng thường xuyên nhận được các hợp đồng biểu diễn tại các sự kiện văn nghệ của các công ty, tập đoàn lớn, đặc biệt là ở các tiệc trao thưởng cuối năm như các đơn vị như Vietcombank, Coca-cola, các thẩm mỹ viện hàng đầu…
Bảy năm cho một quá trình, nhìn lại chính bản thân Lộ Lộ cũng nhiều lần nói mình không tin được mình đã có thể làm nên một đoàn hát lô tô với số thành viên đông và chất lượng dẫn đầu. Chính vì sự đi đầu và thành công như thế của đoàn lô tô Sài Gòn Tân Thời, Lộ Lộ thường được chị em trong giới, nhất là các chị em làm nghề hát lô tô nể phục khi là người góp công đầu tàu làm cho lô tô sống dậy, đổi màu áo mới mẻ hơn, vui tươi hơn và cũng nâng tầm cho bộ môn này khi nó đang dần mai một, thậm chí biến chất ở nhiều vùng nông thôn khi các đoàn hoạt động khó khăn, đối mặt với nhiều thách thức thời cuộc.
