Từ 7 đến 14-10, Viện hàn lâm khoa học hoàng gia Thụy Điển đã trao các giải thưởng mang tên Alfred Nobel thường được gọi là Giải Nobel. Ngoài một huy chương vàng, một bằng chứng nhận và một phần thưởng tiền mặt trị giá tương đương 1,1 triệu Mỹ kim. Năm nay, phần lớn giải thưởng nầy lọt vào tay các nhà khoa học Hoa Kỳ và Anh.
Giải Y học được tặng vào ngày 7-10 cho hai nhà nghiên cứu Hoa Kỳ Victor Ambros và Gary Ruvkun, đã khám phá ra nguyên tắc cơ bản chi phối cách thức điều hòa hoạt động của gien. Họ đã phát hiện ra microRNA, một loại phân tử RNA nhỏ mới đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa gien.
Giải vật lý công bố ngày 8-10, được trao cho hai nhà khoa học John J. Hopfield ( Hoa Kỳ) và Geoffrey E. Hinton (Anh) vì “những khám phá và phát minh cơ bản khởi nguồn cho sự phát triển của ngành học máy với mạng nơron nhân tạo“. Hai nhà khoa học đã đóng góp trong việc tạo dựng nền tảng cho AI. Mạng Hopfield là một trong những bước đầu tiên giúp máy tính học cách tái tạo thông tin từ các dữ liệu không hoàn chỉnh hoặc bị nhiễu, đặt nền móng cho việc xử lý và nhận diện hình ảnh trong AI hiện đại. GS.TS John J. Hopfield sinh năm 1933 tại Chicago, Hoa Kỳ, hiện là giáo sư tại Đại học Princeton. GS.TS Geoffrey E. Hinton sinh năm 1947 tại London, Vương quốc Anh, hiện là giáo sư tại Đại học Toronto, Canada.
Giải Hóa học được trao ngày 9-10 cho 3 nhà nghiên cứu Demis Hassabis (Anh), John M. Jumper và David Baker là người Hoa Kỳ. “David Baker đã thành công với kỳ tích gần như bất khả thi là tạo ra các loại protein hoàn toàn mới. Demis Hassabis và John Jumper đã phát triển một mô hình AI (trí tuệ nhân tạo) để giải quyết một vấn đề đã tồn tại 50 năm: dự đoán cấu trúc phức tạp của protein. Những khám phá này có tiềm năng to lớn“, cơ quan trao giải nhấn mạnh. Ông David Baker sinh năm 1962, hiện là giáo sư của Đại học Washington, bang Washington. Ông John M. Jumper sinh năm 1985, hiện là nhà nghiên cứu tại Google DeepMind ở London (Anh). Còn ông Demis Hassabis sinh năm 1976 tại London, là tổng giám đốc điều hành của Google DeepMind ở London.
Giải Văn chương công bố ngày 10-10 có kết quả trái ngược hoàn toàn với dự đoán của báo chí thế giới khi tên của nhà văn Hàn quốc sanh năm 1970 được xướng lên: Han Kang thay vì Tàn Tuyết, nhà văn Trung Quốc được độc giả Việt Nam biết đến qua những tác phẩm như Những chuyện tình thế kỷ mới, Phố ngũ hương…. Bà Han Kang từng được giải Man Booker International Prize năm 2016 với tác phẩm The Vegetarian (xuất bản ở Việt Nam năm 2011 với tên Người ăn chay), một cuốn tiểu thuyết kể về một phụ nữ bị bệnh tâm thần và bị gia đình bỏ rơi. Cuốn tiểu thuyết này cũng là tác phẩm đầu tiên của bà được dịch sang tiếng Anh.
Giải Nobel Hòa bình được trao lúc 16 giờ ngày 11-10 (giờ Việt Nam) cho tổ chức Nihon Hidankyo (Nhật Bản)- tổ chức của những nạn nhân sống sót sau vụ ném bom nguyên tử ở Nhật- vì những nỗ lực trong việc kêu gọi từ bỏ vũ khí hạt nhân. Ông Toshiyuki Mimaki, người đứng đầu Nihon Hidankyo, tỏ ra ngạc nhiên khi được giải Nobel hòa bình 2024. “Tôi còn chưa từng mơ tới chuyện này“, theo AFP. Năm nay, giải nầy có 286 ứng viên – gồm 197 cá nhân và 89 tổ chức – được đề cử. Đây cũng là giải thưởng duy nhất được công bố tại Oslo (Na Uy), trong khi các giải khác được công bố tại Stockholm (Thụy Điển).
Theo lịch trình, trong những ngày tới, giải Nobel Kinh tế sẽ được xướng lên. Ai hay tổ chức nào sẽ được vinh danh? Chờ.
