NANCY TRAN
Hội nghị chuyên đề, triển lãm và trao giải thưởng xuất sắc cho các cơ quan truyền thông sắc tộc tại Khách sạn Kimpton-Sawyer, thủ phủ Sacramento ngày 31/8/2023 đánh dấu một sự kiện chưa từng có.
Do Dịch vụ Truyền thông Sắc tộc (Ethnic Media Services, EMS) và Truyền thông Da đen California (California Black Media, CBM) bảo trợ và tổ chức hằng năm, năm nay hội nghị đã quy tụ đông đảo hơn 300 người, gồm 150 đại diện các cơ quan truyền thông sắc tộc (TTST) khắp tiểu bang, cùng nhiều đại diện chính quyền và các tổ chức phi chính phủ (NGO), lãnh đạo doanh nghiệp và các nhà hoạt động.
Hội nghị diễn ra sôi động với lịch trình đầy ắp các sinh hoạt trao đổi và ghi nhận tầm ảnh hưởng của TTST trong bối cảnh tỷ lệ sắc dân da mầu tại Hoa Kỳ đã gia tăng 9% trong 10 năm qua – từ 34% năm 2010 lên 43% năm 2020 theo thống kê dân số Hoa Kỳ. Trong khi đó, tỷ lệ dân số da trắng giảm lần đầu tiên trong lịch sử Mỹ – giảm 8,6% kể từ 2010, và hiện chỉ còn 57,8%.
Được biết đây là lần đầu tiên có một cuộc gặp gỡ giữa TTST và các nhà lập pháp – giới thẩm quyền về chính sách và ngân sách – để gia tăng sự phối hợp thông tin, vốn đang ngày càng đa dạng hơn, và hành động giữa chính phủ và người dân.
Tầm quan trọng của truyền thông sắc tộc
Ngoại trưởng California Shirley N. Weber và Giám đốc Điều tra Dân số Hoa Kỳ Robert L. Santos khai mạc hội nghị với những thông điệp nhấn mạnh tầm quan trọng và sức mạnh của TTST ở California.
“Quý vị tượng trưng cho tất cả tiểu bang California của chúng ta – tiểu bang đa dạng nhất trên toàn quốc và điều đó được phản ảnh trong căn phòng này. Nó phản ảnh trong mối quan hệ của chúng ta với nhau và phản ảnh trong các giá trị của chúng ta. Chúng ta sẽ luôn ăn mừng điều đó.” Bà Weber nói.
Giám đốc Census Santos ghi nhận sự tiếp tay hữu hiệu của TTST trong việc vận động người dân tham gia Census 2020: “Thống kê Dân số cho thấy rõ rằng ‘sự bùng nổ đa dạng’ của Mỹ đang tiếp tục. Tất cả sự tăng trưởng từ năm 2010 đến năm 2020 của quốc gia đều nhờ vào người da màu.”
Hai cuộc họp chuyên đề để thảo luận về các vấn đề cấp bách trên toàn tiểu bang và cách phát triển các chiến dịch nâng cao nhận thức nhằm thu hút tất cả các cộng đồng được mọi người hào hứng tham gia. Vấn đề tài trợ các dự án từ phía chính quyền được nhấn mạnh để tạo điều kiện cho phương tiện truyền thông đại chúng này có cơ hội tồn tại và sinh hoạt trong bối cảnh đa số tiền cáo được đổ vào truyền thông dòng chính.
Phiên họp cuối cùng trước khi trao giải là Hội nghị bàn tròn dành cho các phóng viên đa sắc tộc, thảo luận về những thách thức trong việc phá vỡ sự im lặng xung quanh những điều cấm kỵ của cộng đồng và các vấn đề nhạy cảm khác đôi khi không được khám phá ra. Sự trao đổi cho thấy tinh thần phục vụ cao độ của mọi người đối với cộng đồng của họ cũng như sự phát triển hài hòa với các cộng đồng bạn và nâng cao nhận thức về các vấn nạn cần chung tay giải quyết như bạo hành trong gia đình, tội ác thù ghét, tin giả v…v… Các ký giả cũng cho thấy cần có trái tim phục vụ để đem đến những thông tin chính xác và kiến thức bổ ích cho cộng đồng, và sự can đảm để nói lên những điều nhậy cảm nhưng cần thiết hầu mang lại sự thay đổi tốt đẹp không chỉ cho cộng đồng của mình, mà còn cho cả xã hội.
Tiếng nói tín nhiệm trong bối cảnh di dân gia tăng
Hoa Kỳ nói chung và California nói riêng sẽ càng ngày càng đa dạng hơn trong bối cảnh bùng nổ di dân do nhiều nguyên ủy: toàn cầu hóa, thiên tai vì biến đổi khí hậu, bạo lực và chiến tranh, độc tài và nghèo đói … đã tạo ra nhiều đợt tị nạn nhân đạo, tị nạn khí hậu, và tị nạn chính trị tới Hoa Kỳ. Chưa kể đến những trường hợp bảo lãnh người thân, hôn phu, hôn thê, di dân diện đầu tư, và du học sinh hay lao động xuất khẩu xin ở lại. Cho đến nay, Hiệp Chủng Quốc Hoa Kỳ vẫn là nơi “đất lành chim đậu” phổ biến nhất trên thế giới.
Vai trò của truyền thông đa sắc tộc sẽ là nhịp cầu tín nhiệm và cần thiết để các thông tin có thể vượt qua rào cản của ngôn ngữ và văn hóa, thành kiến và khác biệt. Với hơn 200 ngôn ngữ khác nhau được sử dụng hàng ngày tại California, TTST tại California lại càng quan trọng hơn ở bất cứ nơi nào trên thế giới. Tầm quan trọng này càng thấy rõ hơn trong thời đại nguy hiểm của đại dịch, fake news, chia rẽ chính trị và chủng tộc, sự trổi dậy của những thành phần cực đoan, phát xít, da trắng thượng đẳng, kỳ thị tôn giáo, bản dạng giới (cộng đồng LGBTQ+) … khiến tội ác thù ghét gia tăng.
Các giải thưởng cho nỗ lực phục vụ
Giải “Truyền thông Sắc tộc California 2023” được môt ban giám khảo – gồm 26 nhà văn, phóng viên kỳ cựu, nhà giáo dục, nhà viết kịch và nhà xuất bản từ khắp tiểu bang – tuyển chọn từ hơn 300 tác phẩm dự thi xuất bản trong năm 2022.
Trong số 46 tác phẩm được tuyển chọn vào vòng chung kết, có 12 giải nhất bằng ngoại ngữ và 7 giải nhất bằng Anh ngữ cho các mục hạng: tin nóng-thời sự, quan điểm, phân tích tường thuật, phóng sự điều tra, phóng sự đặc biệt, và thời sự quốc tế. Ngoài ra, còn có giải xuất sắc cho các tác phẩm về nhiếp ảnh, phóng sự bằng hình, website, và mạng xã hội. Tổng cộng có 19 giải nhất và một số giải nhì trong số 45 tác phẩm vào chung kết, nhưng chỉ có giải nhất là được trao vào buổi tối sôi động và ý nghĩa của Hội nghị.
Qua video trong lễ trao giải thưởng, 6 vị giám khảo đã khen ngợi các tác phẩm hết lời. Đặc biệt, nhận xét của Giám khảo Richard Rodriguez đã nói lên được hết giá trị của các bài dự thi: “Các tác phẩm càng ngày càng hay, và năm nay hay hơn hẳn mọi năm. Làm sao có thể chọn ra một tác phẩm hay nhất trong ngần ấy tác phẩm hay nhất này.”
Hơn 300 tác phẩm cũng là con số đông nhất so với các năm về trước (2020 và 2021). Một phần ba trong số các tác phẩm dự thi này thực hiện bằng ngoại ngữ (non-English), khẳng định lại bối cảnh đa dạng về ngôn ngữ của các phương tiện TTST ở California. Bà Close cũng cho biết là giải thưởng này khi tuyên bố lần đầu còn được ví là giải Pulitzer của TTST.
Số lượng và phẩm chất của các tác phẩm dự thi đã không chỉ phản ảnh sự lớn mạnh của TTST tại California, mà số lượng người tham dự Hội nghĩ cũng như tinh thần hăng hái chia sẻ, trao đổi, góp ý đã cho thấy rõ tấm lòng phục vụ và yêu nghề của các ký giả.
Những người đoạt giải
Bốn câu chuyện tiêu biểu đã đoạt giải xuất sắc 2023, gồm:
1/ Giải Nhất Phóng sự Quốc tế bằng Việt ngữ
(Outstanding International Reporting – Broadcast in-language)
Phóng viên kỳ cựu Đinh Quang Anh Thái đã cùng với đồng nghiệp John Đinh Xuân Thái, Giám đốc điều hành đài LSTV, thực hiện chuyến đi mạo hiểm tới Ukraine vào tháng 10 năm ngoái. Hai ông (cùng tên họ nhưng không có liên hệ huyết thống) có lẽ là những phóng viên người Việt đầu tiên có mặt làm phóng sự trong vùng lửa đạn Ukraine.
Hai phóng viên yêu nghề, yêu sự thật, tuổi ngoài 65 nhưng đầy óc mạo hiểm, đã từ Mỹ bay sang thủ đô Warsaw của Ba Lan ngày 9/10/2022, rồi từ đó đáp 3 chuyến xe lửa sang thủ đô Kyiv của Ukraine. Cuộc hành trình xe lửa kéo dài 17 tiếng liên tục. Trong 6 ngày ở Kyiv và 8 ngày ở Ba Lan, họ đã được mục kích tận mắt những cảnh tượng tàn phá, đau thương và nguy hiểm của chiến tranh: những tràng còi hụ báo động liên tục, đạn pháo và hỏa tiễn rít trên nền trời – rạng sáng ngày 10/10 quân Nga đã bắn hơn 100 hỏa tiễn vào nhiều nơi trong lãnh thổ Ukraine, kể cả thủ đô Kyiv bị tấn công lần đầu tiên. Họ đã thấy tận mắt lòng can đảm và yêu nước của người dân Ukraine, trong đó có cả những di dân gốc Việt, sẵn sàng hy sinh mạng sống để chống kẻ xâm lược, bảo vệ tổ quốc, và có niềm tin sắt đá là Ukraine cuối cùng sẽ chiến thắng.
Tại trại tỵ nạn Ba Lan, hai ký giả đã gặp một bé gái Ukraine 10 tuổi, và em đã đặc biệt chọn ông bác ký giả John Đinh Xuân Thái xa lạ, khuôn mặt Á Đông, để hỏi một câu (bằng tiếng Anh bập bẹ) mà chắc em đã không tìm được câu trả lời cho chính mình giữa những tang thương đổ ụp lên gia đình và đất nước: “Bác có tin vào Chúa không?”
Câu hỏi đã làm ông John Thái bị sốc đến lặng người, một chập sau ông mới có thể trả lời em rằng: “Ở Mỹ và các quốc gia tự do, người ta tin vào Chúa. Trên các đồng tiền giấy, người ta có câu ‘In God we trust’”.
Phát biểu khi nhận giải, ông Quang Thái cho biết rất xúc động trước tình cảm thân thiện của người dân Ukraine, và đặc biệt kính trọng tinh thần dũng cảm, sẵn sàng đương đầu với cái ác và đoàn quân xâm lược của họ. Dân tộc Ukraine đã chứng tỏ được rằng từng bước từng bước một họ đang thắng quân Nga.
Hai ông cho biết sẽ vẫn tiếp tục quan tâm và tường thuật về tình hình chiến sự tại Ukraine và cầu chúc “Ukraine muôn năm.”
2/ Giải Nhất Tin nóng tiếng Tây Ban Nha
(Outstanding Breaking News – Print in-language)
Cô Mireya Olivera, thuộc Impulso News chia sẻ câu chuyện thắng giải của cô là về một trường hợp nổi tiếng ở Los Angeles (LA) năm 2022, khi một đoạn ghi âm bị rò rỉ cho thấy Chủ tịch Hội đồng Thành phố – lúc đó là bà Nury Martinez – đã nói xấu một em bé da đen, con của nghị viên da trắng Mike Bonin, bằng những lời lẽ kỳ thị và đã bị người dân chống đối mãnh liệt.
Tác phẩm của Mireya đã nói lên sự đoàn kết và thống nhất giữa các cộng đồng và các nhà lãnh đạo đa dạng, bao gồm cả cộng đồng người bản xứ (indeginous), biểu tình, lên tiếng phản đối những phát biểu phân biệt chủng tộc này. Những nhân vật nổi tiếng trong cộng đồng, bao gồm cả chủ nhà hàng, đã hỗ trợ và cung cấp thực phẩm cho những người biểu tình. Ngoài ra, các nhà hoạt động từ Black Lives Matter đã tham gia cuộc biểu tình, khuếch đại thông điệp chống phân biệt chủng tộc.
Trước làn sóng chống đối mạnh mẽ, bà Martinez đã phải từ chức. Mới đây, Hội Đồng Thành phố LA cũng tuyên bố sẽ đưa ra lời xin lỗi công chúng.
3/ Giải Nhất Phóng sự Quốc Tế bằng Anh ngữ
(Outstanding International Reporting – Broadcast in English)
Pamela Anchang, Tạp chí Người nhập cư (The Immigrant Magazine) – phục vụ cộng đồng người châu Phi hải ngoại), đã chia sẻ nhận thức muốn làm nhịp cầu nối kết giữa cố quốc và cộng đồng gốc Phi đang sống tại khắp nơi trên thế giới. Câu chuyện thắng giải của bà là về Bác sĩ Nina Smart, đã thoát được vấn nạn bị cắt xén bộ phận sinh dục nữ (Female Genital Multilation, FGM) một cách phản khoa học và tàn bạo theo một thủ tục lạc hậu, hiện vẫn đang được lén lút thực hiện tại Mỹ và nhiều nơi trên thế giới. (Trên ít nhất 30 quốc gia, hơn 200 triệu trẻ em gái và phụ nữ còn sống hiện nay đã là nạn nhân của hủ tục này. Con số đó bằng toàn bộ dân số của Pháp, Đức và Ý cộng lại).
Anchang cũng cho biết bà đang tiếp tục chia sẻ những thách thức mà các nghệ sĩ châu Phi phải đối mặt, phải đấu tranh để được công nhận và xuất hiện trên các phương tiện truyền thông dòng chính, bất chấp những đóng góp đáng kể của họ cho nền văn hóa chung. Điều nữa mà bà quan tâm là yếu tố “chảy máu chất xám”, tức mất đi những trí tuệ và tài năng ra khỏl Phi châu đến những chân trời khác, và nỗ lực khai dụng được những khối óc, tài năng này trong sự phục vụ người dân Phi tại quê nhà.
4/ Giải Nhất Phóng sự Đặc biệt bằng tiếng Hoa
(Outstanding Feature Writing – Broadcast in language)
Cô Rachel Tan, thuộc Skylink TV, đã chia sẻ câu chuyện thắng giải của cô về một người Mỹ da đen được bầu chọn là Anh Hùng của China Town tại Oakland.
Ông Willie Davis đã miệt mài cả hai thập niên, bất kể tuổi tác cao, để đóng góp cho khu vực như duy trì cơ sở vật chất của Trung tâm Lincoln và dọn dẹp các hình vẽ bừa bãi tại những khu công cộng; ông cũng bất chấp rào cản ngôn ngữ và sự khác biệt về văn hóa mà xem mình như một thành phần của khu China Town, tham gia chống sự phân biệt chủng tộc đối với người Tàu và Á Châu, thể hiện lòng trắc ẩn đối với cộng đồng … Tất cả đã khiến ông trở thành một anh hùng thực sự. Theo cô, chính những câu chuyện được chia sẻ giữa các cộng đồng sẽ giúp gia tăng sự hiểu biết, tình bạn, sự lạc quan và tình đoàn kết.
Một sinh hoạt đầy ý nghĩa
Đại diện cho Radio Tiếng Nước Tôi (Talk Native Tongue – TNT) tôi đã được vinh dự tham gia buổi sinh hoạt nhiều ý nghĩa, bản sắc và mầu da, tụ hội dưới một mái nhà ngày 31/8/2023.
Đặc biệt, những đồng nghiệp truyền thông người Việt đoạt giải đã khiến tôi hãnh diện vì cộng đồng nhỏ bé của chúng ta đã hòa nhập với cộng đồng chung trong lãnh vực quan trọng của một nền dân chủ tự do, đó là truyền thông, trong một thế giới đa dạng như Mỹ, đặc biệt là California, và trong thời đại bùng nổ của tin giả.
Nội dung chuyên chở trong tác phẩm đoạt giải xuất sắc về Tường thuật Quốc Tế của hai phóng viên Đinh Quang Anh Thái và Đinh Xuân Thái đã đặc biệt gây ấn tượng trong tôi về tinh thần mạo hiểm và dấn thân của hai ông, cũng như nói lên được sự ủng hộ của người Việt đối với dân tộc Ukraine trong hoàn cảnh chiến tranh hủy hoại bởi kẻ xâm lược láng giềng mà dòng lịch sử Việt Nam đã từng trải nghiệm.
Tôi cũng hân hạnh gặp và trò chuyện với Kalynh Ngô, cây bút trẻ của báo Người Việt đã đoạt giải Phóng sự Xuất sắc (Outstanding Feature Writing 2023 – tiếng Việt) cho loạt bài viết về ông Tô Văn Lai, cố chủ nhân và nhà sáng lập chương trình nổi tiếng Paris By Night.
Riêng Radio TNT tại Sacramento và vùng phụ cận cũng đã hân hạnh nhận được giải nhì trong hạng mục Quan Điểm (Editorial) qua phần hội thoại của một số nhà hoạt động cộng đồng Việt Nam, chia sẻ các quan tâm về vấn đề “hate crime” – tội ác thù ghét – tại Mỹ, mà động lực gồm cả vấn nạn kỳ thị chủng tộc lẫn kỳ thị những người đồng tính hay chuyển giới, nói chung là LGBTQ+.
Trong phần phỏng vấn đặc biệt dành cho các phóng viên vào vòng chung kết, tôi đã chia sẻ tâm tình về ước mơ của mình trong vai trò truyền thông là “đem lại niềm vui, tinh thần lạc quan và tin tức bổ ích cho mọi người; xây dựng tình liên đới, tạo sự cảm thông để xóa bỏ hiểu lầm hay thành kiến; đó là cách hay nhất để chấm dứt tội ác thù ghét đang gia tăng tại Mỹ.”
Trong sự đồng cảm, tôi muốn kết bài tường thuật này bằng một câu nói của người bạn đồng nghiệp, Pamela Anchang, phục vụ cộng đồng người châu Phi hải ngoại: “Giao tiếp xuyên sắc tộc, xuyên chủng tộc là một công cụ quan trọng để chống lại sự căm ghét, định kiến và sự kỳ thị. Nó nhân bản hóa từng cá nhân. Thật khó để ghét ai đó nếu bạn biết và hiểu họ.”
Nguồn:
The Finalists | EMS (ethnicmediaservices.org)
