CHU TẤT TIẾN
Ngày thứ Bảy, 1/2/2025, Tổng Thống Donald Trump ký sắc lệnh hành pháp, áp đặt 25% Tariff lên hàng nhập cảng của Canada và Mexico, hai bạn hàng trong Thương Ước USMCA (United of America, Mexico, Canada), và 10% Tariff lên hàng nhập cảng của Trung Cộng.
Ngay sau khi sắc lệnh này được ký và ban hành bởi Tổng Thống Trump, phản ứng của thế giới mậu dịch bùng lên phức tạp.
Thủ Tướng Canada Trudeau lập tức đáp trả là cũng sẽ tăng Tariff cho hàng nhập cảng từ Mỹ lên 25%, bà Tổng Thống Mexico Claudia Sheinbaum Pardo cũng giận dữ tuyên bố sẽ trả đòn tương tự như vậy.
Đại diện Thương Mại của Trung Cộng thì hành động ngay: kiện Mỹ ra tòa WTO, cơ quan trung gian điều hành mạng lưới thương mại toàn cầu, World Trade Organization. Các đại diện thương mại Liên Âu vội vã họp bàn kế hoạch đối phó. Thế giới đứng trước nguy kịch của một cuộc chiến thương mại sẽ làm ảnh hưởng toàn bộ đến đời sống của nhân loại, vì một khi mà chiến tranh thương mại này xảy ra, không những chỉ có ba quốc gia liên can trong cuộc bị ảnh hưởng nặng, mà toàn cả thế giới, vì hàng hóa của Mỹ vẫn tràn ngập trên các quầy hàng của đa phần thế giới nay đột ngột tăng giá, trong khi lợi tức các gia đình trung lưu không tăng, nói chi đến thành phần nghèo khổ, cố sống sót qua ngày.
Theo giải thích của Cơ Quan Thuế Vụ thuộc Hành Pháp Donald Trump thì một khi mà Tariff được thực hiện, thì Mỹ sẽ thu được thêm 100 tỷ dollar hàng năm. Tuy nhiên, con số lạc quan này không tính đến những thất thoát mà dân Mỹ phải gánh chịu. Gần 50% hàng mà Hoa Kỳ nhập cảng tổng cộng hơn một nghìn 300 tỷ thì đến từ Canada, China, và Mexico.
Nếu phải chịu thuế trên số hàng này thì chắc chắn con số hàng nhập tính thành tiền dollars sẽ giảm đi rất nhiều, vì các công ty nhập cảng sẽ không nhận thêm hàng, vì lo bán không được.
Trên bình diện chung, một khi mà dây chuyền cung ứng xuất nhập cảng bị ngưng trệ, thì giá cả sẽ tăng lên tới trời. Các con buôn nhỏ sẽ tăng giá trước để tránh bị lỗ lã. Thí dụ như giá thành của hàng nhập cảng chỉ tăng 1%, các nhà buôn lẻ sẽ tăng ít nhất là 2%. Bằng chứng là vụ Trứng gà, ngay sau khi hủy đi hàng triệu quả trứng, thì giá từ nơi sản xuất sang nơi trung chuyển tăng từ $4.00 cho 12 trái thành $6.00 thì ở chợ nhỏ, tăng từ $8.50 đến $10.00, có nơi $12.00. Trong khi đó, hàng trăm ngàn việc làm sẽ bị mất, hàng trăm ngàn công nhân sẽ thất nghiệp, đẩy con số thất nghiệp lên như núi, mà Cơ quan yểm trợ cho tiền thất nghiệp lại co cụm.
Thực tế, một khi mà có chiến tranh thương mại, những khu vực sẽ bị tấn công mạnh sẽ là ngành xe hơi, năng lượng, và thực phẩm. Giá xăng sẽ lên khoảng 50 cent một gallon ở Trung Tây vì Canada và Mexico cung cấp hơn 70% dầu thô cho các xưởng lọc của Mỹ ở Trung Tây. Kỹ nghệ xe hơi, và giá các loại xe bị ảnh hưởng lớn vì Hoa Kỳ nhập cảng gần 50% các Auto parts. Theo ước tính, giá xe hơi sẽ tăng khoảng $3,000 cho 16 triệu chiếc xe bán hàng năm. Giá rau cải cũng tăng chóng mặt vì Mexico cung cấp hơn 60% rau cải cho Hoa Kỳ.
Về phía Trung Cộng, việc tăng Tariff không gây ảnh hưởng mạnh bằng tại Canada và Mexico vì từ lâu Trung Cộng đã bị Biden cấm vận nhiều ngành. Ngày nay, số hàng xuất cảng từ Trung Cộng sang Mỹ chỉ là 37% trong khi trước năm 2020, thì con số này là 60%. Mặt hàng chính mà Trung Cộng bán tại Hoa Kỳ chỉ là auto parts, các con chip, đồ furniture. Những mặt hàng giá trị khác thì Trung Cộng đã chuyển sang Liên Âu, Việt Nam, và châu Phi. Trên hết là các mặt hàng điện tử do Trung Cộng chuyển sang bán ở Mỹ như Cellular phone, TV, hàng gia dụng điện tử sẽ tăng giá vì tariff.
Đó là vấn đề nhập cảng, còn vấn đề xuất cảng của Mỹ thì bị ảnh hưởng như thế nào?
Canada đang là khách mua khoảng 30 tỷ hàng nhập từ Mỹ gồm rượu mạnh, hàng Mỹ phẩm, sản phẩm giấy, xe hơi tư nhân, xe truck, thép và nhôm, trái cây, rau cải, thịt bò, thịt heo, sữa bò, kỹ nghệ xây dựng, và thuốc Tây. Còn Mexico mua 70% hàng xuất cảng từ tiểu bang New Mexico hàng tỷ đôla về các con chip và các kỷ nghệ điện tử khác. Mexico cũng mua của tiểu bang Texas hơn 20 tỷ đô là về các con chip, phụ tùng xe hơi, và vật liệu về điện. Số hàng xuất cảng sang Mexico của tiểu bang Texas là 5% GDP. Tiểu bang Ohio cũng gặp trở ngại với 5 tỷ đô về bán xe hơi và kim khí cang Canada. Riêng tiểu bang Main sẽ mất đi tiền lãi của hơn 350 triệu đô về gỗ và sản phẩm về giấy.
Như vậy thì việc tăng Tariff là việc “Lợi bất cập hại,” chỉ có giá trị trên phương diện chính trị mà thôi. Kết quả đúng như thế. Sau khi nghiên cứu tình hình lợi hại cả hai bên, sáng thứ Hai, ngày 3/2, Tổng Thống Trump đồng ý là ngừng việc tăng Tariff lên hàng nhập cảng từ Canada và Mexico lại một tháng, với điều kiện hai quốc gia này phải tăng cường phòng thủ biên giới. Điều này dễ hiểu với Mexico, nhưng với Canada thì không giá trị, vì cho dù Canada hứa tăng thêm 1000 lính ở Biên giới Mỹ – Canada cũng không thay đổi được tình hình kinh tế, vì số người Canada vượt biên vào Mỹ kể ra rất hiếm, vì dân Canada không đói, lại có tự do tràn trề. Nếu muốn vào Mỹ chơi, người Canada chỉ cần trưng thông hành là qua thoải mái, cần gì phải vượt biên. Cho nên, nhiều chuyên viên nghiên cứu chính trị cho rằng Mỹ dọa tăng thuế nhập cảng lên hàng Canada chỉ là đòn nắn gân Trudeau chứ không thực tế, và lại hoàn toàn bất lợi cho cả hai bên và không giải tỏa được thắc mắc là tại sao Mỹ lại đương nhiên hủy bỏ hiệp ước USMCA có hiệu lực từ 1/7/2020.
Thực tế, chính Tổng Thống Trump trong nhiệm kỳ đầu đã điều đình với Canada và Mexico khi ứng cử năm 2016, rồi ký năm 2018. Mexico ký thi hành vào năm 2019, và Canada mới ký nhận tháng Ba năm 2020 dưới thời Biden. Hiệp ước thương mại tay ba này có hiệu lực trong 16 năm, nhưng cả ba quốc gia sẽ rà soát lại hiệp ước này vào năm 2026. Nội dung chính của hiệp định là cả ba quốc gia đồng ý không áp đặt Tariff lên hàng nhập cảng từ bạn mình, để tạo thêm lợi ích cho các công nhân, nông dân lao động và thương gia tại Bắc Mỹ. Hiệp định sẽ tạo thêm các công việc có lương cao, đóng góp vào sự tăng trưởng của kinh tế miền Bắc Mỹ. Đó là mục tiêu cao cả, giúp cho công nhân, và nông dân cũng như các thương gia buôn bán các sản phẩm từ nông dân hay công nhân của cả 3 quốc gia cùng phát triển.
Như vậy, sự bất thần hủy bỏ hiệp ước này cũng như chính thức mở màn cuộc chiến mậu dịch giữa ba quốc gia này là một việc làm không mang lại lợi ích nào cả, ngược lại, hoàn toàn bất lợi cho công nhân, nông dân và thương gia của miền Bắc Mỹ.
Hy vọng những người lãnh đạo Bạch Cung sớm chấm dứt việc đe dọa này, tiếp tục thi hành hiệp ước USMCA, để cho an ninh xã hội cho khoảng nửa tỷ người ở Bắc Mỹ: 334 triệu, Canada: 39 triệu, Mexico: 128 triệu.
Nguồn tham khảo:
https://www.npr.org/2025/02/01/g-s1-46010/trump-tariffs-mexico-canada-and-china-imports
Cùng một tác giả:
https://www.toiyeutiengnuoctoi.com/tong-ket-tinh-hinh-xung-dot-va-chien-su-nam-2024/
