NGUYỄN THỊ TIÊU DAO
Bỏ phiếu là một yếu tố quan trọng của sự tham gia của công dân vào, và là một phần quan trọng của quá trình dân chủ. Như cố Dân biểu Hoa Kỳ John Lewis đã nói, “Quyền bỏ phiếu rất quý giá. Nó gần như thiêng liêng. Đó là công cụ bất bạo động mạnh mẽ nhất mà chúng ta có trong một nền dân chủ.”
Một trong những lợi điểm của quyền đi bầu là với lá phiếu trong tay ta có thể buộc các quan chức được bầu ra phải chịu trách nhiệm về hành động của họ. Việc người dân có thể đi bỏ phiếu buộc các dân cử phải lắng nghe những vấn đề họ quan tâm nhất. Phiếu bầu của mỗi cử tri là bản chấm điểm của họ về các nhà lập pháp. Nếu không hài lòng với công việc mà một quan chức được bầu đã làm, ta có thể sử dụng phiếu bầu của mình để loại bỏ quan chức đó khỏi văn phòng.
Bước vào thế kỷ 20, đặc biệt kể từ sau hai trận đại chiến thế giới, lần lượt nhiều quốc gia đã công nhận quyền bỏ phiếu, tức quyền có tiếng nói trong các vấn đề quốc gia, cho phụ nữ.
Sử gia Mỹ Leslie Hume, trong một cuốn sách xuất bản năm 2016, tựa là “The National Union of Women’s Suffrage Societies 1897–1914,” lập luận rằng đệ nhất Thế chiến đã thay đổi tâm trạng công chúng.
“Sự đóng góp của phụ nữ cho cuộc chiến đã thách thức quan niệm là phụ nữ yếu kém cả về tinh thần lẫn thể chất, và khiến cho định kiến là phụ nữ không phù hợp với việc bỏ phiếu cả về hiến pháp lẫn tính khí khó đứng vững,” bà Hume viết. “Nếu phụ nữ có thể làm việc trong các nhà máy sản xuất đạn dược, thì thật lạc hậu và phi lý khi từ chối không cho họ quyền bỏ phiếu. Nhưng việc bỏ phiếu không chỉ đơn thuần là phần thưởng cho đóng góp của họ trong thời chiến; vấn đề là sự tham gia của phụ nữ trong cuộc chiến đã giúp xua tan nỗi lo ngại về sự tham gia của phụ nữ vào các sinh hoạt công cộng khác.”
Riêng tại Việt Nam, phụ nữ thuộc mọi tầng lớp đã có quyền bỏ phiếu cùng với nam giới trong thời Cộng Hòa từ 1955 tới 1975. Cuộc bỏ phiếu được coi là khá công bằng và đã được lưu trữ tài liệu khá đầy đủ là cuộc bầu cử Tổng thống và Thượng nghị viện vào năm 1967, với sự tham dự của 70% cử tri, tức năm triệu 853 ngàn người, theo một tài liệu lưu trữ tại Đại học Michigan.
Dưới đây là một số hình ảnh để ta cùng ôn lại một thời không chỉ nam giới mà cả phụ nữ đã có dịp thực thi quyền có tiếng nói của mình.
