HÀ GIANG
Một buổi chiều đầu tháng Mười Hai, vài người bạn tôi, Mỹ có Việt có, hứng lên rủ nhau tụ họp uống cà phê, ăn bánh ngọt tại một Corner Bakery nơi mọi người ưa thích.
Cà phê thơm điếc mũi, bánh ngon vừa miệng. Khi vui câu chuyện thêm dòn. Dòn tan… cho đến khi một người chợt lên tiếng: “À mọi người nghĩ gì về việc ông Biden ân xá con trai của ông ấy nhỉ?”
Oops! Không ai nói gì, nhưng lúc ấy có lẽ ai cũng đang nghĩ đến một thỏa thuận mà chúng tôi ngầm có với nhau sau kết quả cuộc bầu cử vừa rồi, là khi gặp gỡ sẽ không bàn chuyện chính trị, vì hễ bàn đến thì thể nào cũng có người không vui…
Chúng tôi bị khựng lại như vậy vài phút thì một người trầm ngâm: “Thật ra, nếu bỏ chính trị ra một bên, thì không người làm cha nào thấy con gặp nguy mà không cứu!”
Và chỉ cần thế, người khác bốp chát ngay, như không thể dằn được cơn tức giận: “Đã thế thì đừng tuyên bố là ‘tôi sẽ không ân xá!’ ”
Đến đây thì như nước vỡ bờ, hầu như tất cả chúng tôi cùng lao mình vào cuộc. Kẻ bênh cũng sôi nổi không kém người chỉ trích. Buổi gặp mặt của chúng tôi hôm ấy, đương nhiên, đã không tránh được nhiều căng thẳng.
Riêng tôi, cho đến giờ vẫn khá ngạc nhiên trước sự phản đối mạnh mẽ mà ông Biden phải gặp phải trong quyết định ân xá con trai Hunter Biden.
Điều gì đã khiến mọi người có phản ứng mãnh liệt như vậy? Tôi đi tìm câu trả lời…
Hunter Biden bị kết tội gì?
Tháng Sáu năm nay, Hunter Biden trở thành người con đầu tiên của một tổng thống đương nhiệm Hoa Kỳ bị kết tội hình sự. Hunter Biden bị bồi thẩm đoàn ở Delaware kết ba tội nói dối khi làm đơn mua một khẩu súng ngắn.
Hunter Biden cũng đang chờ nghe tuyên án sau khi nhận tội vào tháng Chín trong một vụ án thuế liên bang, gồm chín tội danh, không khai thuế, không đóng thuế và khai gian thuế.
Nếu bị kết án ở mức cao nhất, Hunter Biden có thể sẽ phải ở tù 25 năm trong vụ mua súng, và 17 năm trong vụ thuế, và được quyền chấp hành hai bản án cùng một lúc, theo tờ New York Times.
Đó là tóm lược kết quả của những vụ án. Trong khi vụ án xảy ra, đã có nhiều dư luận cho rằng Hunter Biden bị thành viên của đảng đối nghịch nhắm vào chỉ vì ông ta là con trai của đương kim tổng thống.
Điều này thật hư ra sao, chúng ta sẽ nghe thêm về ý kiến của những chuyên gia luật pháp trong phần sau của bài viếT.
Từ ‘tôi sẽ không ân xá!’
Với thông điệp “không ai đứng trên pháp luật,” trong suốt thời gian vụ kiện xảy ra, trước khi con trai bị kết án, ông Biden đã nhiều lần tuyên bố rằng ông sẽ không can thiệp, nói “Tôi tuân thủ quyết định của bồi thẩm đoàn. Tôi sẽ làm điều đó và tôi sẽ không ân xá cho Hunter.”
Sau đó, khoảng cuối tháng Mười, trước khi ông Biden bất ngờ công bố quyết định ân xá con trai, Karine Jean-Pierre, thư ký báo chí của Nhà Trắng còn khẳng định: “Tôi đã nói rất rõ ràng; tổng thống sẽ không ân xá cho con trai mình”.
Thế nhưng tối Chủ Nhật ngày 1/12, Tổng thống Biden bất ngờ công bố là ông sẽ ân xá cho Hunter Biden, và cho biết, qua một văn bản, là mặc dù ông tin vào hệ thống tư pháp, “chính trị đã làm nhiễm độc quá trình này và dẫn đến việc xử lý sai phạm”.
…đến quyết định ân xá
“Ngay từ ngày nhậm chức, tôi đã nói rằng tôi sẽ không can thiệp vào quá trình ra quyết định của Bộ Tư pháp, và tôi đã giữ lời hứa ngay cả khi tôi chứng kiến cảnh con trai mình bị truy tố một cách bị nhắm vào và bất công”, văn bản này viết.
Biden cho biết ông đã giằng co nhiều, nói thêm: “Tôi hy vọng người Mỹ sẽ hiểu tại sao một người cha và một Tổng thống lại đưa ra quyết định này”.
Đa số phản đối
Quyết định ân xá cho con trai của Tổng thống Joe Biden làm nhiều người không hài lòng.
Trong một cuộc thăm dò 3.583 người của YouGov 50% số người được hỏi cho biết họ hoàn toàn hoặc phần nào không tán thành việc Biden ân xá cho Hunter Biden. Một tỷ lệ nhỏ hơn nhiều, 34%, nói họ hoàn toàn hoặc phần nào tán thành quyết định này, trong khi 16% cho biết không có ý kiến.
Cơ quan YouGov thực hiện thăm dò này hôm 2/12, một ngày sau khi tổng thống ban hành lệnh ân xá “hoàn toàn và vô điều kiện” cho Hunter Biden, cho “bất kỳ tội danh liên bang nào đã phạm phải trong thập niên qua”.
Đương nhiên, việc bênh hay chống được chia theo đảng phái. Khoảng 64% đảng viên Dân chủ cho biết họ tán thành, trong khi chỉ có 25% người không đảng phái và 13% đảng viên Cộng hòa nói như vậy.
Những lời chỉ trích
Những người không đồng ý với Joe Biden chỉ trích ông vì nhiều lý do. Có người gay gắt cho rằng việc ân xá cho con trai của ông là hành vi gia đình trị – không tốt cho đất nước, ích kỷ, là đỉnh cao của việc lạm dụng đặc quyền.
Người khác vạch ra rằng Biden đã nhiều lần cam kết với người dân Mỹ rằng ông sẽ khôi phục các chuẩn mực và tôn trọng pháp quyền sau nhiệm kỳ đầu tiên của Trump, nhưng cuối cùng cũng đã dùng vị trí của mình để giúp con trai, phá vỡ lời cam kết của ông với người dân Mỹ rằng ông sẽ không làm như vậy.
Người khác cho rằng họ cảm thấy bị Biden phản bội.
“Việc Tổng thống Biden ân xá cho con là việc làm đúng của một người cha, điều này dễ hiểu — nhưng với tư cách là người lãnh đạo quốc gia, thì đây là hành động không khôn ngoan”, Peter Welch, thượng nghị sĩ tiểu bang Vermont tweet như vậy, phát biểu ý kiến một cách ôn hòa hơn.
Thượng nghị sĩ tiểu bang Colorado, ông Michael Bennet thì nói rằng “Quyết định của Tổng thống Biden đặt lợi ích cá nhân lên trên nhiệm vụ và làm xói mòn thêm niềm tin của người Mỹ rằng hệ thống tư pháp công bằng và bình đẳng với tất cả mọi người.”
Những lập luận bênh vực
Tuy nhiên, giữa làn sóng chỉ trích, vẫn có nhiều người lên tiếng bênh vực Joe Biden hết mình.
Giáo sư Kimberly Wehle, thuộc Trường Đại học Luật Baltimore, và là tác giả của “Pardon power: How the pardon system works – and why,” cuốn sách viết về quyền ân xá của tổng thống, nêu ra hai điều chính:
“Thứ nhất, Donald Trump đang hứa sẽ dùng Bộ Tư pháp và FBI để trả thù chính trị, và ông đang thực hiện điều này với những người được ông đề cử làm giám đốc FBI và bộ trưởng bộ tư pháp. Vì vậy, Biden có lý khi lo rằng con trai mình sẽ là một mục tiêu bị nhắm vào. Tôi thấy chúng ta sẽ có một Bộ Tư pháp rất khác dưới thời Donald Trump — một Bộ Tư Pháp mà trước giờ chúng ta chưa từng thấy — vì vậy tôi thấy quyết định của Biden là một phản ứng trước dự định của Donald Trump trong chính quyền tiếp theo.”
“Thứ hai, về mặt lý thuyết, ân xá dựa trên lòng thương xót và công bằng. Ngay cả Thượng nghị sĩ đảng Cộng Hòa, ông Lindsey Graham cũng nói rằng đây không phải là loại tội thường bị truy tố, trừ khi người đó bị nhắm vào. Tội thứ hai liên quan đến khai gian thuế, hay không đóng thuế. Với tội này, Hunter Biden đã đóng thuế cho tất cả những năm ông bị thiếu, kể cả tiền phạt, và mục đích chính của IRS là thu thuế chứ không phải bỏ tù. Vì vậy, theo tôi, về mặt lý thuyết, Hunter Biden nằm trong nhóm người có thể đáp ứng các tiêu chuẩn để được ân xá, bất chấp mối quan hệ của ông với cha mình.”
Cũng bênh vực Joe Biden, bà Kristy Greenberg, cựu phó giám đốc ban hình sự của Quận phía Nam tiểu bang New York, nhận định:
“Giới chỉ trích cho rằng việc ân xá cho con của Biden là hành vi gia đình trị, là lạm dụng đặc quyền. Nhưng câu chuyện thực tế lại hoàn toàn trái ngược với chế độ gia đình trị: Hunter Biden bị đối xử tệ hơn một công dân bình thường vì ông ta là con của một tổng thống. Joe Biden đã lên án một cách đúng đắn sự bất công trong việc truy tố con trai ông. Việc ân xá của ông là cần thiết để ngăn Bộ Tư pháp của Donald Trump nhắm vào Hunter để trả thù trong nhiều năm tới.”
Bà giải thích:
“Các công tố viên đã sai khi khi truy tố Hunter Biden. Là một người phạm tội lần đầu, không có tiền án hoặc tiền sử hành vi bạo lực, chỉ sở hữu súng trong vòng ngày và không hề sử dụng, Hunter Biden không gây ra rủi ro cho an toàn công cộng, khiến tòa án liên bang phải nhảy vào. Chúng ta phục vụ cho lợi ích công cộng bằng cách điều trị chứng nghiện ngập, chứ không phải biến nó thành vũ khí. Ác một điều, các công tố viên đã sử dụng chính những lời của Hunter viết trong hồi ký của mình về nỗ lực vượt qua chứng nghiện ma túy để tấn công Hunter tại phiên tòa. Họ buộc những người bạn gái cũ của anh ta phải làm chứng và đào bới các chi tiết về chứng nghiện của ông. Bài tóm lược tại phiên tòa của bên công tố rất tàn nhẫn và có ý làm cho Hunter bị nhục nhã.”
“Các công tố viên cũng không nên buộc tội Hunter không nộp 1,4 triệu đô la tiền thuế trong thời gian ông ta nghiện ma túy. Mục tiêu chính của IRS – thu hồi các khoản thuế chưa nộp – đã đạt được khi Hunter trả hết số tiền thuế nợ cùng với tiền lãi và tiền phạt. Các cáo buộc về trọng tội thuế không có cơ sở ở đây vì số tiền thuế không quá cao, việc không nộp thuế xảy ra trong khi ông sử dụng ma túy bất hợp pháp và ông đã trả hết số tiền thuế của mình. Một giải pháp dân sự hoặc các cáo buộc về tội nhẹ về thuế đúng ra sẽ phù hợp hơn.”
Và vạch ra:
“Đáng chú ý là đã có một thỏa thuận công bằng về việc nhận, nhưng “không phải trọng tội” giữa David Weiss, luật sư liên bang của tiểu bang Delaware, người do Trump bổ nhiệm và Hunter, nhưng các đảng viên Cộng hòa tại quốc hội, đã vì lý do chính trị, phá vỡ thỏa thuận đó. Họ đã mở một cuộc điều tra về các cuộc đàm phán nhận tội của Bộ Tư Pháp, tổ chức các phiên điều trần với lời khai từ các đặc vụ và công tố viên của IRS, và tìm cách can thiệp vào vụ án trước khi Hunter Biden nhận tội. Giữa áp lực chính trị dữ dội từ phía đảng Cộng hòa, Weiss đã hủy bỏ thỏa thuận, và buộc tội Hunter về các trọng tội liên quan đến súng và thuế. Một số đối thủ của Joe Biden tại Quốc hội đã tự tuyên dương công trạng vì đã gây được áp lực lên quá trình này. Tổng thống Biden đúng khi nói rằng Hunter đã bị đối xử khác biệt. Hầu hết các bị cáo hình sự khác không ai bị các thành viên Quốc hội can thiệp vào vụ án, cũng như bị vận động hành lang để bị đối xử khắc nghiệt hơn. Đó không phải là cách vận hành của hệ thống tư pháp hình sự nước Mỹ.”
Dân thường nghĩ gì?
Không chỉ các vị dân biểu hay giới chuyên gia về luật có ý kiến về quyết định ân xá con của Joe Biden. Hàng trăm dân thường, trong các diễn đàn như Reddit, Quora hay Facebook cũng bày tỏ ý kiến, hay viết lời bình dưới các bài viết.
Tuy nhiên đa số thường dân không nghĩ đến khía cạnh chính trị, mà chỉ nghĩ đến khía cạnh nhân bản của vấn đề, đó là tình cha con.
Người ký tên Cecily Ryan viết trên Reddit:
“Việc Tổng thống Biden ân xá cho con trai là quyết định dũng cảm nhất mà ông đã đưa ra cho gia đình mình.”
Chrispd01:
“Trước tiên, Hunter là con trai của Joe và không có ai ở đây bị giết cả. Thứ hai, tôi nghĩ Hunter đã bị đối xử khá thô bạo vì lý do chính trị, đó là một lý do khác tại sao tôi không có vấn đề gì với sự ân xá này của Biden.”
MirrorOfGlory:
Tôi nghĩ quyết định của Biden rất nhân văn. Ông ấy muốn bảo vệ con trai mình khỏi những gì ông cho là sự đàn áp pháp lý có động cơ chính trị từ người kế nhiệm (và niềm tin của ông rằng sở dĩ Hunter bị đối xử như vậy chỉ vì hắn là con của tổng thống). Biden sẵn sàng đánh đổi tên tuổi và danh tiếng của mình để đạt được mục đích đó. Tôi có thể không đồng ý với điều ông làm, nhưng tôi khó có thể nói rằng tôi sẽ không làm như vậy, trong hoàn cảnh tương tự.”
Kết luận
Viết đến đây thì tôi tạm hiểu rõ hơn những tình tiết trong những điều tra, buộc tội liên quan đến Hunter Biden, cũng như quyết định đi ngược lại những gì mình đã tuyên bố của Joe Biden. Chắc hẳn ông đã phải đắn đo cân nhắc rất lâu mới đi đến được quyết định khó khăn đó. Vì bất cứ lý do gì, làm ngược lại điều mình đã tuyên bố nhiều lần trước công chúng chắc chắn là sẽ khiến thanh danh ông bị tổn hại không ít.
Như những ai nhìn vào khía cạnh con người của vấn đề, tôi thông cảm cho hoàn cảnh của ông và hiểu được quyết định không thể để cho con lọt vào miệng hổ của một người cha.
Tuy nhiên, tôi vẫn lấy làm lạ khi có quá nhiều phản ứng tiêu cực trước quyết định ân xá của Joe Biden so với rất ít phản ứng khi Donald Trump ân xá cho những người có thể tham gia vào việc buộc ông phải chịu trách nhiệm về những hành vi sai trái của mình khi còn tại chức.
Danh sách ông Trump ân xá gần 160 người (so với chỉ khoảng 30 người của Biden) gồm cả lệnh ân xá cho Paul Manafort, Roger Stone và những người khác phát sinh từ cuộc điều tra của Mueller — hoặc khi Donald Trump ân xá cho những người có tiền án nghiêm trọng, có thể gây tổn hại cho xã hội, với mục đích bảo vệ chính mình.
Ngược lại, vào thời điểm này, Hunter Biden không ở tư thế gây tổn hại đến công chúng hay làm hại người khác. Joe Biden không ân xá con trai để bảo vệ bản thân. Ông cũng không phải là người đầu tiên ân xá cho một thành viên gia đình: Donald Trump đã ân xá cho Charles Kushner, cha của con rể ông, Jared Kushner. Ân xá vì mưu cầu lợi ích cá nhân, ân xá cho những người có thể quay lại và làm tổn thương công chúng — theo tôi, những điều đó nghiêm trọng và cần phải phản đối hơn nhiều.
Điều cuối cùng tôi muốn nói là toàn bộ luật về quyền ân xá của tổng thống cần phải được xét lại, vì nếu không thì chúng ta không thể tiếp tục nói tại Hoa Kỳ “không ai đứng trên pháp luật”.
Nhưng nghĩ cho cùng thì việc có người có thể đứng trên pháp luật đã xảy ra lâu rồi…
