Bạn đã bao giờ đến thăm khu triển lãm Vịnh Delaware tại Nhà Chim của Sở thú Quốc gia Smithsonian và tự hỏi tại sao những chú chim nhỏ bé, mũm mĩm lại thường đứng trên một chân?
Thoạt nhìn, cảnh tượng một đàn chim lắt lẻo dọc bờ nước, ríu rít gọi nhau, không khí mặn mòi của biển cả, hơi nước mặn mòi phả vào mặt, có thể khiến bạn choáng ngợp. Nhưng nếu quan sát kỹ hơn, bạn sẽ thấy một số loài chim biển như chim dẽ, chim rẽ, chim te te, chim choi choi… lại có thói quen đứng hoặc nhảy lò cò trên một chân. Điều này khiến nhiều du khách tò mò và đặt ra câu hỏi liệu chúng có bị thương hay sở thú chỉ nuôi những con chim một chân?
Câu trả lời đơn giản là: chân kia của chúng được giấu kín đáo dưới lớp lông dầy. Vậy tại sao chúng lại làm như vậy? Khoa học chưa có câu trả lời chính xác tuyệt đối về hành vi này, nhưng dựa trên hiểu biết về sinh học động vật, chúng ta có thể đưa ra một số giả thuyết hợp lý:
1. Điều hòa thân nhiệt
Đây là một phương pháp điều nhiệt, giúp duy trì nhiệt độ cơ thể ổn định. Khi tim bơm máu nóng từ lõi cơ thể xuống chân qua động mạch, máu này sẽ tiếp xúc với mạng lưới tĩnh mạch lạnh hơn đang bơm máu từ chân và ngón chân trở lại. Sự trao đổi nhiệt này làm ấm máu trong tĩnh mạch trước khi nó rời khỏi cơ thể, giữ lại nhiệt từ máu chảy ra và tránh lãng phí năng lượng. Quá trình trao đổi nhiệt giữa động mạch nóng và tĩnh mạch lạnh tạo ra một hệ thống mà máu nóng không bị mất đi từ lõi cơ thể. Quá trình truyền nhiệt này được gọi là “rete mirabile” (mạng lưới kỳ diệu) và được quan sát thấy ở nhiều loài động vật, từ hồng hạc, diệc, cá, và thậm chí cả một số loài động vật có vú.
Nhiều loài chim trong triển lãm Vịnh Delaware đã tiến hóa để sống một phần trong năm ở các bãi biển đá và bờ biển lộng gió ở phía bắc xa xôi như New England, Canada và Alaska. Những khu vực này rất lạnh ngay cả trong mùa sinh sản mùa hè, vì vậy việc đứng một chân giúp chúng giữ ấm cơ thể hiệu quả hơn.
2. Tiết kiệm năng lượng
Lông chim là lớp cách nhiệt tự nhiên, nhẹ, giúp giữ nhiệt cho cơ thể. Tuy nhiên, chân chim không có lông và tiếp xúc trực tiếp với nhiệt độ môi trường. Bằng cách co một chân lên, chim giảm một nửa diện tích da tiếp xúc với không khí lạnh, từ đó giảm thiểu năng lượng cần thiết để sưởi ấm chân. Nếu quan sát kỹ, bạn sẽ thấy chúng thường xuyên đổi chân để giữ ấm cho cả hai chân.
3. Nghỉ ngơi
Các loài chim biển nhỏ như chim dẽ thường rất năng động. Chúng chạy nhảy dọc bờ biển, tìm kiếm thức ăn trong cát và tránh những con sóng vỗ. Việc chạy nhảy liên tục suốt cả ngày sẽ khiến chân chúng mỏi mệt. Đứng một chân có thể là cách để chúng nghỉ ngơi một chân mà vẫn có thể di chuyển.
Một điểm cần lưu ý: Một số loài chim trong triển lãm này được cứu hộ từ tự nhiên. Chúng có thể bị thương, được chữa trị và khỏe mạnh, nhưng vẫn còn di chứng như cánh bị gãy hoặc các vấn đề khác khiến chúng không thể sống sót trong tự nhiên. Tuy nhiên, không có con chim một chân nào trong triển lãm Vịnh Delaware.
Tóm lại, tư thế đứng một chân của chim biển là một sự thích nghi thông minh giúp chúng điều hòa thân nhiệt, tiết kiệm năng lượng và nghỉ ngơi. Lần tới khi đến thăm Nhà Chim, hãy dành chút thời gian quan sát kỹ hơn những chú chim nhỏ bé này, bạn sẽ khám phá ra nhiều điều thú vị hơn nữa về thế giới tự nhiên kỳ diệu.
