Đài truyền hình quốc gia CBC của Canada đã công bố kết quả tổng tuyển cử với chiến thắng thuộc về Đảng Tự do của Mark Carney. Hiện chưa rõ đảng này có giành đủ số ghế để thành lập chính phủ đa số hay không. Dù vậy, chiến thắng của Đảng Tự do vẫn là một cuộc lội ngược dòng ấn tượng. Chỉ mới tháng 12 năm ngoái, đảng này còn bị dẫn tới 24 điểm trong các cuộc thăm dò, trước khi Justin Trudeau tuyên bố ý định từ chức thủ tướng.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho rằng lệnh ngừng bắn đơn phương kéo dài ba ngày của Nga là “một nỗ lực thao túng khác” và kêu gọi ngừng bắn hoàn toàn ngay lập tức. Tổng thống Nga Vladimir Putin đã công bố ngừng bắn tại Ukraine từ ngày 8 tháng 5 trùng dịp kỷ niệm kết thúc Thế chiến thứ Hai tại châu Âu. Trong thời gian này, ông Putin dự kiến sẽ đón tiếp các lãnh đạo nước ngoài — bao gồm cả chủ tịch Trung Quốc, Tập Cận Bình — đến dự các sự kiện tưởng niệm.
Điện đã bắt đầu được khôi phục tại một số khu vực ở Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha sau sự cố trên diện rộng khiến hàng triệu người bị mất điện. Thủ tướng Tây Ban Nha Pedro Sánchez cam kết “mọi nỗ lực đang được thực hiện” để khôi phục điện cho toàn quốc. Nhà điều hành điện lực của Bồ Đào Nha cho biết sự thay đổi nhiệt độ cực đoan ở Tây Ban Nha đã góp phần gây ra sự cố. Ủy ban châu Âu cho biết không tìm thấy bằng chứng nào về một cuộc tấn công mạng.
Những người đầu tiên trong nhóm “47 nhà hoạt động dân chủ Hồng Kông” đã được trả tự do. Claudia Mo, Kwok Ka-ki, Jeremy Tam, và Gary Fan đã nhận tội lật đổ theo luật an ninh quốc gia hà khắc của vùng lãnh thổ này. Họ đã ngồi tù bốn năm, phần lớn là trước khi được đưa ra xét xử. 47 nhà dân chủ bị bắt vào năm 2021 vì tổ chức một cuộc bầu cử sơ bộ không chính thức vào năm 2020 nhằm cải thiện cơ hội tranh cử.
Ronen Bar, người đứng đầu Shin Bet, cơ quan an ninh nội địa của Israel, cho biết ông sẽ từ chức vào tháng 6. Thủ tướng Binyamin Netanyahu đã tìm cách sa thải ông Bar từ tháng 3, viện dẫn “sự mất lòng tin kéo dài” trong mối quan hệ giữa hai người. Tòa án Tối cao đã chặn nỗ lực này sau khi ông Bar cáo buộc ông Netanyahu gây áp lực buộc ông phải theo dõi công dân Israel, một cáo buộc mà ông Netanyahu phủ nhận.
IBM công bố kế hoạch đầu tư 150 tỷ USD vào Mỹ trong năm năm tới, bao gồm hơn 30 tỷ USD để phát triển máy tính lượng tử. Thông báo của hãng máy tính này — theo sau các cam kết tương tự từ Apple và Nvidia, hai gã khổng lồ công nghệ khác — có thể là nhằm lấy lòng tổng thống Donald Trump. Tuần trước, IBM cho biết họ đã mất 15 hợp đồng chính phủ do chương trình tiết kiệm chi phí của ông Trump.
Không hài lòng chỉ với cuộc đua khám phá không gian, Jeff Bezos và Elon Musk còn đang cạnh tranh trên quỹ đạo tầm thấp. Hôm thứ Hai, Amazon đã phóng 27 vệ tinh đầu tiên cho dự án mạng internet băng rộng vệ tinh của mình. Hãng dự định triển khai thêm khoảng 3.200 vệ tinh nữa để cạnh tranh với Starlink, dịch vụ internet vệ tinh thành công của ông Musk. Song Amazon đã gặp nhiều vấn đề gây trì hoãn kể từ khi công bố kế hoạch — mang tên “Dự án Kuiper” — vào năm 2019.
TIÊU ĐIỂM
100 ngày đầu đầy hỗn loạn của Trump
Thứ Ba này đánh dấu ngày thứ 100 Donald Trump trở lại Nhà Trắng. Đây có lẽ là 100 ngày đầu có ảnh hưởng sâu rộng nhất trong lịch sử hiện đại của một tổng thống Mỹ. Hầu hết những người mới nhậm chức đều nỗ lực tìm kiếm thành tựu lập pháp nổi bật đầu tiên. Nhưng ông Trump lại tỏ ra ít quan tâm đến Quốc hội do đảng Cộng hòa kiểm soát. Thay vào đó, ông dùng quyền lực hành pháp một cách rộng rãi để làm theo ý mình: áp đặt một số mức thuế cao nhất từ trước đến nay; cắt giảm bộ máy hành chính liên bang; và đàn áp đối thủ.
Trong quá trình đó, ông Trump đã gây tổn hại lâu dài cho các thể chế của Mỹ. Ông tập trung quyền lực vào nhánh hành pháp, làm suy yếu Quốc hội, và đang tiến gần đến việc coi thường lệnh tòa. Ông cũng làm xói mòn cơ chế kiểm soát và cân bằng trong nội bộ hành pháp. Việc bảo vệ nền cộng hòa phần lớn sẽ phụ thuộc vào chánh án Tòa án Tối cao và các đồng nghiệp của ông, với vũ khí là cây bút và niềm tin vào nguyên tắc phân chia quyền lực.
Kinh tế Tây Ban Nha tiếp tục vững mạnh
Sự cố mất điện diện rộng ở Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha hôm thứ Hai đã khiến hai nước rơi vào hỗn loạn. Máy bay và tàu hỏa dừng hoạt động; siêu thị đóng cửa. Các trận đấu tennis tại Madrid Mở rộng cũng bị hoãn.
Khi người Tây Ban Nha có điện lại vào thứ Ba, họ có thể tìm thấy chút an ủi. Dữ liệu kinh tế quý một dự kiến xác nhận triển vọng tích cực cho nền kinh tế nước này. Trong số các nền kinh tế phát triển lớn, Tây Ban Nha là nước duy nhất không bị hạ triển vọng trong Báo cáo Triển vọng Kinh tế Thế giới mới nhất của IMF, với dự báo tăng trưởng 2,5% năm nay và 1,8% năm 2026.
Song với tốc độ tăng trưởng dự kiến giảm từ mức 3,2% của năm ngoái, IMF cũng cảnh báo Tây Ban Nha cần nhanh chóng cắt giảm thâm hụt tài khóa và nợ công. Điều đó có vẻ khó xảy ra, nhất là khi chính phủ vừa phê duyệt tăng chi tiêu quốc phòng. Số liệu công bố hôm thứ Hai cho thấy tỷ lệ thất nghiệp đã tăng lên 11,4% trong quý một, chưa kể đến thiệt hại từ sự cố mất điện.
Hòa bình còn xa vời ở Sudan
Một tháng trước, quân đội quốc gia Sudan (SAF) đã hân hoan tiến quân trở lại thủ đô Khartoum. Lực lượng Hỗ trợ Nhanh (RSF), nhóm bán quân sự từng kiểm soát phần lớn thành phố kể từ khi nội chiến Sudan nổ ra hai năm trước, đã tháo chạy về cứ điểm Darfur. SAF dự định quét sạch tàn dư và khôi phục trật tự cho thủ đô.
Nhưng quá trình này đang diễn ra chậm hơn dự kiến. RSF vẫn chiếm giữ những khu vực nhỏ quanh Omdurman ở bờ tây sông Nile. Hôm 25 tháng 4, RSF đã nã pháo vào tổng hành dinh quân đội; hai ngày sau ở Omdurman, lực lượng này được cho là đã giết ít nhất 31 người, bao gồm trẻ em. Trong khi ấy ở Bắc Darfur, Liên Hợp Quốc cho biết ít nhất 480 dân thường đã thiệt mạng do các vụ tấn công trong tháng 4. Kết luận đáng buồn là RSF đã suy yếu, nhưng vẫn còn rất xa mới bị tiêu diệt hoàn toàn.
Nhật Huy biên dịch
Nguồn: nghiên cứu quốc tế
