Cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc ngày càng leo thang khi cả hai cường quốc kinh tế liên tục đưa ra những đòn áp thuế mới, khiến thị trường toàn cầu chao đảo.
Sau khi cựu Tổng thống Donald Trump – vừa tái đắc cử – tuyên bố sẽ gần như tăng gấp đôi mức thuế lên hàng nhập từ Trung Quốc, có thể lên tới 104%, Bắc Kinh ngay lập tức đáp trả, tuyên bố sẽ “chiến đấu đến cùng”.
Các mặt hàng bị ảnh hưởng gồm điện thoại thông minh, pin lithium-ion, đồ chơi, máy tính và nhiều loại hàng hóa khác. “Sẽ là sai lầm nếu nghĩ rằng Trung Quốc sẽ lùi bước và tự ý gỡ bỏ thuế quan,” ông Alfredo Montufar-Helu từ tổ chức tư vấn The Conference Board cảnh báo. “Điều đó không chỉ khiến Trung Quốc trông yếu đuối mà còn trao thêm đòn bẩy cho Mỹ.”
Phản ứng của Bắc Kinh bao gồm áp thuế trả đũa ở mức 34% và việc dùng các công cụ mạnh hơn như cho phép đồng nhân dân tệ giảm giá để thúc đẩy xuất cảng, đồng thời yêu cầu các doanh nghiệp nhà nước mua vào cổ phiếu nhằm ổn định thị trường. Trong khi đó, chính quyền Trump đe dọa sẽ tăng thêm thuế 50% nếu Trung Quốc không nhượng bộ.
Cuộc đối đầu này đang leo thang với tốc độ đáng báo động. Mức thuế lên hàng hóa Trung Quốc dự kiến tăng lên 54%, trong khi Việt Nam và Campuchia cũng bị ảnh hưởng nặng nề với mức thuế lần lượt là 46% và 49%. Các chuyên gia lo ngại tốc độ leo thang này khiến chính phủ và nhà đầu tư không kịp chuẩn bị.
“Chúng ta đang chứng kiến trò chơi xem ai chịu đau giỏi hơn,” chuyên gia Mary Lovely từ Viện Peterson nhận định. “Không còn bàn đến lợi ích nữa.” Mặc dù nền kinh tế Trung Quốc đang chững lại, họ có thể vẫn chấp nhận chịu đựng để tránh bị xem là đầu hàng.
Theo chuyên gia Andrew Collier, xuất cảng vẫn là nguồn thu chính của Trung Quốc, nên bất kỳ cú sốc nào cũng sẽ làm trầm trọng thêm tình hình, nhất là khi nước này đang đối mặt với tỷ lệ thất nghiệp tăng cao và khủng hoảng bất động sản.
Mỹ cũng không tránh khỏi thiệt hại. Trong năm 2024, Mỹ nhập cảng 438 tỷ USD hàng hóa từ Trung Quốc nhưng chỉ xuất cảng 143 tỷ USD, tạo ra mức thâm hụt thương mại khổng lồ. Việc tìm nguồn cung thay thế trong ngắn hạn là rất khó.
“Có rất nhiều hoạt động đầu tư và luồng dữ liệu qua lại giữa hai nước,” bà Deborah Elms từ Quỹ Hinrich nhận định. “Bạn chỉ có thể đánh thuế đến một mức nào đó thôi.”
Dù Bắc Kinh đã bày tỏ thiện chí đàm phán, ông Trump vẫn chưa trực tiếp liên lạc với ông Tập Cận Bình.
Một số chuyên gia tỏ ra hoài nghi. “Tôi nghĩ Mỹ đang đánh giá quá cao vị thế của mình,” bà Elms nói. “Chuyện này sẽ kết thúc thế nào? Không ai biết. Rủi ro thì quá lớn.”
