Việt Nam đang siết chặt hơn việc kiểm soát hàng hóa Trung Quốc được trung chuyển qua Việt Nam nhằm né tránh các mức thuế quan nặng hơn của Hoa Kỳ.
Theo tin trên tờ Reuters và Nikkei Asia, Hà Nội đang đàm phán với chính quyền của Tổng thống Trump nhằm ngăn chặn việc áp dụng các mức thuế “có đi có lại” hiện đang được tạm dừng. Là một phần của nỗ lực này, Việt Nam đã cho thấy họ sẽ tuân thủ yêu cầu của Mỹ về việc hỗ trợ các loại thuế quan đã áp đặt lên Trung Quốc.
Phản ứng của Việt Nam
Vào hôm thứ Ba (ngày 22/4/2025), tại một cuộc họp chính phủ, Thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chinh đã ra lệnh cho các quan chức giải quyết những lo ngại do phía Hoa Kỳ nêu ra. Ông cũng yêu cầu triển khai các biện pháp chống buôn lậu, gian lận thương mại và các nỗ lực che giấu xuất xứ của hàng hóa. Nikkei Asia trích lời Thủ tướng: “Chúng ta cần chuẩn bị hoàn hảo cho các cuộc đàm phán với Hoa Kỳ.”
Một câu hỏi đặt ra là: Những biện pháp cụ thể nào sẽ được thực thi để ngăn chặn hiệu quả gian lận xuất xứ?
Bộ Công Thương Việt Nam gần đây đã ra chỉ thị cho các cán bộ có thẩm quyền cấp chứng nhận xuất xứ sản phẩm phải siết chặt việc kiểm soát hàng giả mạo. Với những công ty có số đơn xin cấp chứng nhận xuất xứ Việt Nam tăng đột biến, việc tuân thủ sẽ được đảm bảo qua việc kiểm tra trực tiếp tại nhà máy. Chỉ thị của Bộ Công Thương, nhấn mạnh rằng khi căng thẳng thương mại gia tăng, mức gian lận xuất xứ hàng hóa sẽ tăng lên và làm phức tạp tình hình. Dường như Bộ đang lo ngại về việc hàng hóa Trung Quốc được trung chuyển không đúng quy định qua Việt Nam để xuất sang Mỹ.
Hoa Kỳ nghi ngờ rằng các nhà sản xuất Trung Quốc đang thành lập cơ sở tại các nước thứ ba để xuất cảng sang thị trường Mỹ. Các hoạt động này có thể chỉ bao gồm việc lắp ráp các bộ phận được vận chuyển từ Trung Quốc và sau đó dán nhãn sai lệch cho thành phẩm.
Hoa Kỳ coi Việt Nam là một địa điểm chính cho các hoạt động này. Kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ đã tăng trưởng trong nhiều năm. Năm 2024, thặng dư thương mại hàng hóa của Việt Nam với Mỹ đã vượt quá 100 tỷ USD.
Trong quá khứ, đã có những trường hợp các nhà điều hành tại Việt Nam bị phát hiện gian lận xuất xứ và trung chuyển bất hợp pháp các mặt hàng như tivi và giày dép. Mỹ cũng đã khám phát ra rằng một phần sản phẩm thép xuất khẩu từ Việt Nam là hàng hóa trung chuyển.
Hành động đáp trả và động cơ
Chính quyền Trump đang có những động thái đáp trả các quốc gia Đông Nam Á bị nghi ngờ trung chuyển hàng xuất cảng. Đầu tuần này, Bộ Thương mại Hoa Kỳ đã công bố kế hoạch áp thuế lên tới 3.521% đối với pin mặt trời từ Việt Nam, Campuchia, Thái Lan và Malaysia.
Một hình ảnh trong bài báo gốc cho thấy nhà máy của Jinko Solar, một nhà sản xuất pin mặt trời Trung Quốc, tại một khu công nghiệp Việt Nam
Có vẻ như, Việt Nam sẽ nhấn mạnh nỗ lực của mình trong việc trấn áp việc trung chuyển không đúng quy định để vận động Hoa Kỳ hủy bỏ các mức thuế quan. Liệu nỗ lực này có đủ để thuyết phục phía Mỹ?
Phản ứng từ Trung Quốc và rủi ro
Tuy nhiên, nếu tích cực hợp tác với Mỹ, Việt Nam có nguy cơ đối mặt với phản ứng tiêu cực từ Trung Quốc. Hôm thứ Hai, Bộ Thương mại Trung Quốc đã lên án những nỗ lực của Mỹ trong việc sử dụng đàm phán thuế quan để gây áp lực buộc các quốc gia hạn chế thương mại với Trung Quốc. Một phát ngôn viên của Bộ này tuyên bố: “Trung Quốc kiên quyết phản đối bất kỳ bên nào đạt được thỏa thuận gây tổn hại cho phía Trung Quốc.”
Kết luận
Việt Nam đang ở trong một tình thế phức tạp, phải điều hướng giữa các cuộc đàm phán thương mại căng thẳng với Hoa Kỳ và nguy cơ làm phật lòng đối tác thương mại lớn là Trung Quốc. Việc tăng cường kiểm soát gian lận xuất xứ là một bước đi nhằm đáp ứng yêu cầu của Mỹ, nhưng cũng tiềm ẩn những rủi ro trong quan hệ với Bắc Kinh. Diễn biến tiếp theo của các cuộc đàm phán và phản ứng của các bên liên quan sẽ rất đáng chú ý.
Nguồn: https://www.reuters.com/world/china/vietnam-clamps-down-fraud-us-exports-document-shows-2025-04-22/
